علم مدیریت نهفته در شطرنج

 

علم مدیریت نهفته در شطرنج

 

بازی شطرنج به عنوان بهترین بازی فکری یاد می شود . باتوجه به قوانین و حرکت مهره های آن می توان به پیچیدگیهای تازه ای درباره این بازی پی برد .

در این مقاله با نگاهی متفاوت سعی شده است درسهایی از علم مدیریت را در آن یافت؛ درسهایی که در این بازی شیرین درارتباط با علم مدیریت می توان آموخت و آنها را به کار گرفت، عبارتند از :

دمنتیف - سرگیوسکی

بازی زیریک نمونه عالی برای آموزش چندین مبحث مختلف است.برتری گسترشی،ابتکار عمل، حمله به شاه و هماهنگی و همکاری سوارها.

استاد اولگ دمنتیف از استادان نسل گذشته شطرنج اتحاد شوروی است که در رشد کیفی شطرنج در جمهوری ارمنستان و ظهور استاد بزرگان قوی این کشور نقش به سزایی دارد.

سفید: اولگ دمنتیف

سیاه: ولادیمیر سرگیوسکی

مسکو 1966

Dementiev,O - Sergievsky,V

Moscow, 1966

[B07]

 

1.e4 d6 2.d4 Nf6 3.Nc3 Nbd7

پیاده رونده

نویسنده: استاد بین المللی آرش روغنی
 

سطح : پیشرفته

پیاده رونده

 

به پیاده‌ای رونده می‌گویند که در راه ارتقاء آن هیچ کدام از پیاده های حریف نتوانند با آن مقابله کنند و بتواند بدون برخورد با پیاده‌های حریف به راه خود ادامه دهد. به طور کلی می‌توان گفت که پیاده رونده ، پیاده‌ای است که از پیاده‌های دشمن در ستون خود و ستونهای مجاور عبور کرده باشد.

پیاده رونده یک نقطه قوت به حساب می‌آید و هر چه پیش‌رفته‌تر باشد ارزش آن بیشتر می‌شود (به شرطی که پیاده از دست نرود!) به ویژه در شرایطی که بازی باز باشد قدرت پیاده رونده نمود بیشتری پیدا می‌کند.

در این مقاله با بررسی چند نمونه قدرت پیاده رونده در وسط بازی را به نمایش می‌گذاریم.

فیل و قطر باز

سطح : پیشرفته

فیل و قطر باز

در مبحث « اهمیت ستون باز و قدرت رخ در آن » به این نکته اشاره کردیم که ارزش مهره ها در بازی برابر میزان کاری است که آنها انجام می دهند و قدرت دینامیکی مهره ها ملاک اصلی سنجش آنهاست ؛ ولی تشخیص خانه‌های مناسب برای سوارها و ایجاد هماهنگی بین آنها کار آسانی نیست و به تمرین و ممارست زیادی نیاز دارد. یکی از بهترین راهها برای بهبود قدرت ارزیابی شما ، بررسی بازیهای کلاسیک است.

در این مبحث به بررسی نقش تعیین کننده فیل در یک قطر مناسب خواهیم پرداخت. در قسمت اول ضمن بررسی دو بازی از الکساندر آلخین و سپس دیدن دو بازی جدید از استاد بزرگ‌های کنونی اهمیت بررسی و یادگیری بازیهای کلاسیک را نشان خواهیم داد.

اهمیت ستون باز و قدرت رخ در آن

سطح : متوسط

اهمیت ستون باز و قدرت رخ در آن 

 

همانگونه که می دانید مهره های شطرنج را معمولأ به این صورت  ارزش گذاری می کنند:

پیاده   = 1 واحد

اسب  = 3 واحد

فیل    = 3 واحد

رخ      = 5 واحد

وزیر    = 9 واحد

اما این ارزش گذاری فقط در حالت استاتیک(ایستا) معتبر است. برای نمونه ، ارزش یک فیل در قطر باز یا یک اسب در یک پایگاه ، شاید از ارزش یک رخ در ستون بسته به مراتب بیشتر باشد و یا یک پیاده در عرض هفتم بدون شک ارزشی بیش از یک واحد دارد.بنابراین ارزیابی ارزش مهره ها در بازی برابر میزان کاری است که آنها انجام می دهند و به عبارتی قدرت دینامیکی(پویایی) مهره ها ملاک اصلی سنجش آنهاست.

ابتکار عمل

ابتکار عمل 

 

مسابقه دو مشت زن در رینگ مسابقه را تصور کنید ، یکی از مشتزنها پی در پی به حریف خود ضربه می زند و مشتزن دیگر ضربه ها را دفاع می کند ، درست است که مشتزن دوم هنوز شکست نخورده ولی اصطلاحاً می گویند که مشتزن اولی ابتکار عمل را در دست گرفته و شانس پیروزی او بیشتر است.

در شطرنج مفهوم ابتکار عمل به این صورت بیان می شود که یکی از طرفین با انجام هر حرکت خود تهدیدی بوجود آورد و طرف دیگر مجبور به دفع آن تهدید گردد و به همین ترتیب یک سلسله حرکات توام با تهدید سبب شود که طرف مدافع از نقشه ها و طرحهای خود غافل شده و آرایش و هماهنگی سوارهایش را از دست بدهد. در بیانی ساده تر ابتکار عمل یعنی داشتن قدرت تهدید.

حمله به شاه قلعه نرفته(در مرکز مانده)

سطح : متوسط

حمله به شاه

 

موقعیت شاه در صفحه یکی از مهمترین عوامل برای ارزیابی وضعیت است و چون هدف نهایی در بازی شطرنج مات کردن شاه حریف است ؛ حمله به شاه یکی از مهمترین روش‌ها برای رسیدن به این منظور است.

 

تکنیک حمله به شاه در وضعیتهای مختلف بر حسب موقعیت شاه ما و شاه حریف متفاوت است و در کل مبحث حمله به شاه را به سه قسمت تقسیم می‌کنند.

برتری گسترشی

سطح : متوسط

برتری گسترشی 

 

گسترش یکی از مهمترین اصول بازی شطرنج است. مهره های شما هر چه بیشتر در بازی شرکت داشته باشند، امکانات بیشتری برای حمله کردن برای شما ایجاد می شود.

با بررسی چند بازی که در آن یکی از طرفین با استفاده از برتری گسترشی خود به پیروزی رسیده و یا یک طرف بخاطر عدم گسترش دادن مهره های خود شکست خورده، سعی خواهیم نمود اهمیت گسترش را نشان دهیم

تصفیه کردن

سطح : مبتدی

تصفیه کردن

 

این تم تاکتیکی برای تصفیهُ (تخلیه) خانه یا قطر و یا ستونی صورت می گیرد که تا بتوانیم از خانه یا قطر و ستونی که اخیرأ تصفیه شده است، استفاده موثر بکنیم. بیشتر مواقع مهره ای که راه را (خانه،قطر،ستون و...) برای استفاده مهره‌های دیگر خالی می‌کند، خودش در این راه قربانی می‌شود. و اگر این قربانی در زمان حمله به روی شاه دشمن صورت گیرد نتیجهُ عمل خیلی قویتر و موثرتر است.اکنون به چند نمونه از این تم می‌پردازیم

پیاده های ضعیف

 

سطح : پیشرفته

پیاده های ضعیف 

 

به پیاده‌هایی که توسط پیاده‌های دیگر حمایت نشوند پیاده‌های ضعیف می‌گویند. پیاده‌های ضعیف می‌توانند پیاده‌های ایزوله ، دوبله ، عقب افتاده ، آویزان و ... باشند. اما حمایت نشدن هر پیاده‌ای توسط پیاده های خودی نیز دلیل بر ضعیف بودن آن نیست و همانگونه که قبلأ هم اشاره کرده‌ایم ؛ ضعف در شطرنج به چیزی اطلاق می‌شود که بتوانیم از آن استفاده کنیم.