فیل و قطر باز
سطح : پیشرفته
فیل و قطر باز
در مبحث « اهمیت ستون باز و قدرت رخ در آن » به این نکته اشاره کردیم که ارزش مهره ها در بازی برابر میزان کاری است که آنها انجام می دهند و قدرت دینامیکی مهره ها ملاک اصلی سنجش آنهاست ؛ ولی تشخیص خانه‌های مناسب برای سوارها و ایجاد هماهنگی بین آنها کار آسانی نیست و به تمرین و ممارست زیادی نیاز دارد. یکی از بهترین راهها برای بهبود قدرت ارزیابی شما ، بررسی بازیهای کلاسیک است.
در این مبحث به بررسی نقش تعیین کننده فیل در یک قطر مناسب خواهیم پرداخت. در قسمت اول ضمن بررسی دو بازی از الکساندر آلخین و سپس دیدن دو بازی جدید از استاد بزرگ‌های کنونی اهمیت بررسی و یادگیری بازیهای کلاسیک را نشان خواهیم داد.
نمونه اول
سفید: الکساندر آلخین
سیاه: هانس جانر
زوریخ 1934
Alekhine,A – Johner,H
Zurich 1934
همانگونه که ملاحظه می کنید فیل c2 از طرف پیاده های خودی محاصره شده و قدرت چندانی ندارد اما الکساندر آلخین چهارمین قهرمان شطرنج جهان با قربانی کردن پیاده ها راه را برای فیل باز می کند.
1. e5!, dxe5
در صورت fxe5 ، سفید با f6! ادامه می دهد.
2. d6!, c5
البته پس از cxd6 سفید با c5! و قربانی دادن پیاده سوم و ایجاد تهدید Bb3+ به سرعت بازی را خواهد برد.
3. Be4, Qd7 4. Qh6!
سیاه اکنون هیچ دفاعی ندارد برای نمونه:
4…,Nh7 5.Bd5+,Kh8 6.Qg6,Qd8 7.d7
4…,Kf7 5.Bd5+,Ke8 6.Qxf6
و سیاه در مقابل تهدید Bc6 دفاع مناسبی ندارد.
سیاه تسلیم شد.
نمونه دوم
سفید: الکساندر آلخین
سیاه: میلان ویدمار
هاستینگز 1936
Alekhine,A – Vidmar,M
Hastings 1936
1. Bd1!
یک حرکت عالی با ایده انتقال فیل به قطر بزرگ h1-a8 و استفاده از ضعف خانه های سفید رنگ در اردوگاه سیاه. اکنون سفید تهدید Nd4 و سپس Bf3 را دارد.اگر در وضعیت اولیه ( دیاگرام ) نوبت حرکت با سیاه بود او با Nc5 و سپس Bb7 سعی در پوشش دادن به این ضعفها می کرد ولی اکنون سفید Nc5 را با b4 جواب می دهد. البته باید توجه داشته باشید که سفید نمیتوانست در حرکت اول با Rxc8 و سپس Qxd7 برتری ماتریالی بگیرد زیرا:
1.Rxc8?,Raxc8 2.Qxd7,Rfd8
و سپس Rc1+ و سیاه وضعیت برنده ای پیدا می کرد.
1…,Nc5 2. b4!, Ne4 3. Qd4, Bb7 4. 0-0
پس از:
4.Qxb6?!,Bd5 5.a3,Qg6!
و سیاه امکانات متقابل کسب می کرد.
4…, b5 5. Ne5, Qh6 6. Nc6, Bxc6 7. Rxc6, Nf6 8. Bf3
با برتری کامل سفید.
در وضعیت اولیه درک این نکته از طرف آلخین که کارایی فیل در قطر h1-a8 به مراتب بیشتر از قطر a2-g8 است باعث انجام حرکت Bd1! از طرف او شد.
نمونه سوم
سفید : ولادیمیر کرامنیک
سیاه: بوریس گلفاند
بلگراد 1997
Kramnik,V – Gelfand,B
Belgrade 1997
1. Qc1!!
خالی کردن خانه d1 برای انتقال فیل f3 به b3 با حرکت Bd1 . دقت کنید که فیل f3 بسیار غیر فعال و مسدود است در حالی که پس از انتقال به قطر a2-g8 تبدیل به مهره ای قوی و خطرناک می شود.
1…, Qc4!
به خاطر قدرت دینامیکی و حمله ای مهره های سفید ، سیاه با تعویض وزیرها قصد دارد قدرت حمله ای سفید را کاهش دهد. در صورت:
1…,Rfc8 2.Bd1,Qe8 3.Bb3+,Kh7 4.Rd1 +/-
1…,Nc4 2.Bd1 +-
2. Bd1, Qxc1 3. Rxc1, Rfc8 4. Bb3+,Kh7 5. Ne6
با برتری کامل سفید.
نمونه چهارم
سفید: الکساندر بلیاوسکی
سیاه: ژوئل لوتیه
لینارس 1994
Beliavsky,A – Lautier,J
Linares 1994
1. Bf1!
انتقال فیل به قطر باز h3-c8 به غیر از فعال شدن آن باعث آچمز شدن اسب f5 نیز می شود. البته ادامه زیر اشتباه بود:
1.Bxf6,gxf6 2.Ne4,0-0-0! 3.Nxf6,Qa4
و سیاه امکانات متقابل ایجاد می کند.
1…, Nd4
بهترین حرکت موجود ، برای نمونه:
1…,0-0-0? 2.Bxf6,gxf6 3.Bh3,Rh8 4.Rh2!,Kd8( 4…,Kb8 5.Bxf5) 5.Bg4! +-(Diagram)
1…,Nxg3? 2.Rh8+,Bf8 3.Bh3,Qd6 4.Qe1,Nh5 (4…,e4 5.f4,Ngh5 6.Rxh5!,Nxh5 7.Nxe4 +-) 5.f4 +/-
2. Rh8+, Bf8 3. Bh3, Qd6 4. f4
با برتری کامل سفید.
سطح : پیشرفته
فیل و قطر باز (2)
نمونه پنجم
سفید: یفیم بوگولیوبوف
سیاه: فرانک مارشال
نیویورک 1924
Bogoljubow,E - Marshall,F
New York, 1924
در وضعیت فوق خانه های h7,g6,f7 ضعیف هستند و فیل سفید در قطر b1-h7 بسیار قدرتمند است. اما حضور یک سوار در پستی مناسب بدون هماهنگی سایر سوارها با آن ، کارایی لازم را نخواهد داشت.
معمولاً در چنین وضعیتهایی که یک فیل در قطر مناسبی جهت حمله به شاه حریف قرار دارد ؛ یکی از طرحهای متداول ، قرار دادن وزیر در آن قطر (نوک پیکان حمله) است.
23.Bb1!
با ایده Qc2 و حمله به شاه سیاه از طریق نفوذ در خانه های ضعیف سفید رنگ. البته در صورت:
23.Nxe6,Re8 24.f5,Bd7
سیاه پیاده را پس خواهد گرفت.
23…, Bd7
23…,Qxf4 24.b4
24.Qc2 f5 25.gxf5 exf5 26.Nxf5 Qg6+ 27.Ng3 Qxc2+ 28.Bxc2 Ne6 29.Ne2 Rf8 30.f5 Nd8 31.Nd4 Nc6 32.Bb3
با برتری قاطع سفید.
نمونه ششم
سفید: گونسبرگ
سیاه: چیگورین
هاوانا 1890
Gunsberg,I - Chigorin,M
Havana, 1890
18…, Bc6!
آغاز یک طرح عالی برای استفاده از ضعف خانه های سفید رنگ برای حمله به شاه سفید.
19.Nf3 Bb7! 20.Qd2 d4 21.Ne1 Qe8!
با ایده Qc6 و آوردن وزیر به قطر a8-h1 و در رأس حمله.
22.Nd3 Qc6!
برتری سیاه مشهود است.
23.Rf2 Rdg8 24.Raf1 Rh6 25.Qa5 Qb6 26.Qe1 Rg6! 27.c4 Rg4! 28.Bc1 Qc6 29.Rg1 Rh8 30.Rb2 Qf3 31.Nf2
31…, g5!! 32.Nxg4 hxg4 33.Qf1 Rxh4+! 34.gxh4 g3+ 35.Rxg3 Qxf1–+
نمونه هفتم
سفید: باتوینیک
سیاه: سزیلاگی
آمستردام 1966
Botvinnik,M - Szilagyi,G
Amsterdam, 1966
28.Qe2!
با ایده تغییر جایگیری وزیر و فیل در قطر a2-g8 .
28…, Ng6 29.Bb3 Ne7 30.Qc4
30…, h6 31.Qf7 Kh7
در صورت:
31…,Qxb5 32.Bxh6!?,gxh6 33.Qxf6+,Kh7 34.Qf7+,Kh8 35.Qf8+,Kh7 36.Qxd8,Qxb3 37.Qxe7+,Kg6 38.Qxa7 +-
32.Bc4 Qd6 33.h4 Qd1 34.Qe8 f5 35.exf5 Nxf5 36.Bg8+
1–0
منبع:مدرسه شطرنج تهران
