آخر بازی های پایه ای رخ
يكشنبه, ۶ مرداد ۱۳۹۲، ۱۲:۱۷ ب.ظ
بی تردید آخر بازی هایی رخ بشترین امکان وقوع را در صفحه شطرنج دارند و نظر به اهمیت آنها که در عین ساده بودن بازی دارای دشواری ها و پیچیدگی های خاص خود بوده و یکی از ضروری ترین ابزار های شطرنج بازان و بخصوص نونهالان عزیز کشورمان می باشد .
علی قائم مقامی
علی قائم مقامی
1- وضعیت فیلیدور
نوبت سیاه
در دیاگرام 1 ؛ در صورتی که نوبت با سیاه باشد بازی مساوی است
1...Rb6
سفید نمی تواند شاهش را به جلو ببرد و اگر تلاش کند تا رخ خود را به عرض ششم برساند تا به شاهش اجازه پیشروی دهد ، سیاه با تعویض رخ ها یک وضعیت مساوی را در آخر بازی رقم خواهد زد . و تنها راهی که برای او باقی می ماند پیشروی پیاده با انجام f6 است که تهدید Rg6 در حرکت بعد و ایجاد تهدید مات کردن سیاه را بدنبال خواهد داشت.
اکنون سیاه باید رخ خود را به عقب برگردانده تا بتواند حمله هایی را بصورت عمودی( در ستون ) علیه شاه سفید تدارک بیند .
2...Rb1 3.Kg6 Rg1+
شاه سفیدهیچ راهی برای فرار از کیش های متوالی رخ سیاه ندارد. هیچ خانه ای نیز برای مخفی شدن پشت پیاده وجود ندارد و در صورتی که بخواهد از این کیش های متوالی با عقب نشینی به طرف رخ فرار کند مجبور است که پیاده خود را بدون حمایت رها کند . در این هنگام سیاه می تواند این پیاده را مورد حمله قرار داده و بگیرد.
2- وضعیت فیلیدور با پیاده رخ
نوبت سیاه
در دیاگرام 2 کار سیاه بسیار آسان تر است
بعد از :
1...Rb6
راهی برای پیشروی شاه سفید وجود ندارد و حتی بعد از h6 نیز بازی مساوی است .
د روضعیت بالا سیاه همچنین می تواند با Rb8 بازی را مساوی کند. سپس او رخ خود را به تناوب در خانه های b8 وc8 جابجا کرده و سفید کار خاصی نمی تواند انجام دهد
دفاع غیر فعال - پیاده فیل
نوبت سیاه
این بار دفاع دفاع غیر فعال کاری از پیش نمی برد
1...Rb8 2.Kg6 Rc8 3.f6 Rb8 4.Rh7
با تهدید مات
4...Kg8 5.f7+ Kf8 6.Rh8+
دفاع غیر فعال بکار نمی آید چون این بار سفید فضایی در اختیار دارد تا رخ خود را به جناح دیگر بکشاند که رخ سیاه از این جناح دور می باشد .
وضعیت لوسنا
دیاگرام 1
شاه در جلوی پیاده فیل
این دیاگرام به وضعیت لوسنا مشهور است که سفید در آن به پیروزی می رسد . تنها امید سیاه این است که به شاه سفید وقتی از پشت پیاده خارج شد ، کیش دهد . سفید با این حرکت به پیروزی می رسد :
1.Rh2+
شاه سیاه مجبور است که به ستون g برود که در این صورت سپری برای شاه سفید در مقابل کیش های رخ سیاه گردد .
1. ... Kg6 2.Kg8
اکنون تنها راه سیاه که می تواند پیاده را از وزیر شدن باز دارد این است که آن را با رخ خود بگیرد . که در هر صورت منجر به شکست سیاه خواهد شد .
دیاگرام 2
وضعیت لوسنا وقتی جالب تر است که شاه سیاه در طرف دیگر پیاده باشد . البته این وضعیت درآخربازی ها به ندرت اتفاق می افتد چون شاه سیاه معمولا بعد از گرفتن پیاده h در ستون h می ماند. ولی برای این که وضعیت لوسنا را بهتر بفهمیم نگاهی به آن می اندازیم .
دوباره سفید با کیش شروع می کند :
1.Rd2+
اکنون اگر سیاه به ستون e برود ، سفید به همان روشی که در قسمت قبل توضییح داده شد به پیروزی می رسد بنابر این سیاه ، شاهش را به ستون c می برد .
1. ... Kc6
سفید شاه سیاه را مجبور کرده است که از پیاده فاصله بگیرد . و اکنون باید حرکت دقیقی را انجام دهد
2.Rd4
به این کار پل زدن می گوییم . اگر سیاه یک حرکت انتظاری کند .
2. ... Rg2 3.Ke7
و سیاه باید کیش هایش را آغاز کند .
3. ... Re2+ 4.Kf6 Rf2+ 5.Ke6 Re2+
تا کنون ، سفید مراقب بوده است تا شاهش را نزدیک پیاده نگه دارد تا از آن حمایت کند و حالا وقت آن است که از آن جدا شود .
6.Kf5 Rf2+ 7.Rf4
این همان پل است (Rf4) که شاه سفید را از کیش های متوالی حمایت می کند . و شاه سیاه خیلی از پیاده دور است تا از وزیر شدن آن جلوگیری کند و سفید می برد .
وضعیت لوسنا با پیاده اسب
وضعیت لوسنا با پیاده اسب معمولا بوجود نمی آید ولی برای درک بهتر مطلب آن را نیز تشریح می کنیم .
1.Re2+ Kd6 2.Re4 Kd5
اکنون دیگر طریقه برد بدنبال حرکت Re1 بکار نمی آید . د ر مثال قبلی سفید به 2 ستون در سمت راست پیاده نیاز داشت تا با حرکات زیگزاگی و بدون حرکت در جلوی پیاده و یا رخ خود به سمت رخ سیاه برود .
در این زمان 2 ستون در سمت راست پیاده وجود ندارد . هرگونه مانور زیگزاگی نیاز به حرکت کردن در جلوی پیاده و یا رخ دارد که منجر به ایجاد حمله پیکانی برای سیاه می گردد . خوشبختانه راه دیگری هم هست .
در این زمان 2 ستون در سمت راست پیاده وجود ندارد . هرگونه مانور زیگزاگی نیاز به حرکت کردن در جلوی پیاده و یا رخ دارد که منجر به ایجاد حمله پیکانی برای سیاه می گردد . خوشبختانه راه دیگری هم هست .
3.Rg4 Ke6 4.Kf8 Rf1+ 5.Ke8
و سفید به پیروزی دست می یابد .
سیاه صرف نظر از هر کاری که انجام دهد در وضعیت بالا بازنده است . اما او چند راه دارد که می تواند این وضعیت را پیچیده کند . گرچه برای استاد بزرگان مشکل نیست و می توانند راه حل را بر روی صفحه پیدا کنند ولی برای بازیکنان عادی که زمان بسیاری را برای رسیدن به این وضعیت صرف کرده اند و اکنون تنها چند دقیقه برای اتمام بازی زمان دارند ، این پیچیدگی نیم امتیاز هزینه دارد . بنابراین باید به وضعیت فوق عمیق تر نگاه کنیم . فرض کنید نوبت سیاه است و او ادامه زیر را انتخاب می کند :
1...Ra1
و حالا ادامه زیر اشتباه است
2.Re2+? Kf6
و سفید با؟ Kf8 به شکل زیر از پیروزی باز می ماند .
3.Kf8? Ra8+ 4.Re8 Rxe8+ 5.Kxe8 Kxg7 =
برای این که سفید به پیروزی برسد باید ادامه زیر را انتخاب کند .
2.Rh2 Rg1 3.Kh7 Kf7 4.g8Q+ Rxg8 5.Rf2+ Ke7 6.Kxg8
حال به یکی دیگر از راه هایی که سیاه می تواند وضعیت را پیچیده کند نگاهی می اندازیم :
1.Re2+ Kd6 2.Re4 Rh2 3.Kf7 Rf2+ 4.Kg6 Rg2+ 5.Kf6 Rg1
سیاه برای طرح پل زدن بخوبی همکاری نمی کند . حال چه باید کرد؟
6.Re6+! Kd7 7.Re5 Rg2 8.Rg5
و شما به هر ترتیب ممکن پل می زنید .
وضعیت لوسنا با پیاده رخ
آخر بازی پیاده رخ براحتی برنده نیست . سفید نمی تواند شاهش را از جلوی پیاده خارج کند .
1.Ra2 Kf7 2.Ra8 Rg3
حتی اگر شاه سیاه در d7 هم بود ، این کار غیر ممکن بود .
تنها اگر شاه سیاه در خانه c7 بریده شده باشد ، سفید می برد .
تنها اگر شاه سیاه در خانه c7 بریده شده باشد ، سفید می برد .
رخ سفید به سمت خانه g8 رفته تا شاه سفید را آزاد کند .
1.Rf2 Kd6 2.Rf8 Ke6 [2...Ke7 3.Rg8 Rh1 4.Kg7 Rg1+ 5.Kh6 Rh1+ 6.Kg6 Rg1+ 7.Kf5] 3.Rg8 Rh1 4.Kg7 Rg1+ 5.Kf8 Rf1+ 6.Ke8 Ra1
سیاه تهدید مات را دارد .
7.Rg6+ Kf5
(در صورتی که سفید پیاده را وزیر کند :
8.h8 Q+
سیاه آن را با حمله پیکانی می گیرد .
8. ...Ra8+)
8.Rf6+!
سفید رخ خود را قربانی می کند .
8. ...Kxf6 9.h8Q+
و حالا آخر بازی رخ در مقابل وزیر را داریم .
