تاریخ پیدایش شطرنج دراروپا

                              تاریخ پیدایش شطرنج دراروپا

شطرنج از طریق مسلمانان شمال آفریقا وجنوب اسپانیا به اروپا گسترش پیدا کرد و می توان گفت شطرنج در قرن 11 میلادی در اروپا جای پای خود را باز کرد در قرون وسطی مطالبی در باره شطرنج نوشتند و حتی اشعاری سرودند،رفته رفته کتابهای راهنما نیز نوشته شد،در این راهنماها معمولا از قوانین شطرنج و حرکات شروع بازی صحبت می شد و توصیه های عملی به شطرنج بازان صورت میگرفت.

 

کتاب معروف لوسنا در سال۱۴۹۷ میلادی در اسپانیا منتشر شد،نویسندگان بزرگ دیگر عبارت بودند از دامیانو (ایتالیا سال۱۵۱۲ میلادی) روی لوپز(اسپانیا سال۱۵۶۱ میلادی) روی لوپز یک روحانی بود و معروف ترین گشایش در تاریخ منسوب به اوست.

                       

 

قانون ۵۰ حرکت برای تساوی را روی لوپز پیشنهاد دادو در سال۱۵۶۰ میلادی در سفری به رم تمام شطرنج بازان پرآوازه ایتالیا را شکست داد.

 

 

شطرنج بازان بر جسته در طول تاریخ توانایهای ذهنی خاصی داشته اند و استعدادهای فکری بزرگی از خود نشان می دادند که به نظر مردم عادی نشان از سحر و جادو داشت.

 

در قرن ۱۶میلادی رفته رفته شطرنج بازان حرفه ای سر بر آوردند،مهمترین قهرمانان قرن ۱۶عبات اند از : لوسنا ، لوپز ، دامیانو ، گیوآچینو گرکو ، پائولو بویی ، جیووانی لئوناردو ، جولیو پولریو ، کاررا ، آلساندرو سالوپو که بیشتر آنها اسپانیایی و ایتالیایی بودند آخرین شطرنج باز بزرگ ایتالیایی دومینکو پونتسیانی بود که در سال ۱۷۹۲میلادی در گذشت ، از آن پس ایتالیا استاد بزرگی به جهان عرضه نکرد.

 

از رویدادهای مهم شطرنج در آن زمان می توان به مسابقه لئوناردو با روی لوپز در حضور فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا که به سود لئوناردو تمام شد و مسابقه بین تیم اسپانیا با ایتالیا در سال ۱۵۷۴میلادی(روی لوپز و آلفونسوسرون از اسپانیا – بویی و لئوناردو ازایتالیا ) که به نفع ایتالیا پایان یافت،اشاره کرد.

 

منبع:وبلاگ بیدق

مهره های شطرنج در شعر و ادب پارسی

  مهره های شطرنج در شعر و ادب پارسی

 

                     

فردوسی جایگاه شاه را بر تخت شطرنج و در قلب سپاه شرح می دهد:

                      بیاراست دانا یکی رزمگاه                به قلب اندرون ساخته جای شاه

 

 

عنصری می گوید شاه را نمیتوان کشت و از صفحه شطرنج خارج کرد:

                       گفتم این و گریختم زعسس                  شاه شترنج را نگیرد کس

 

 

سعدی اشاره به توان و قدرت شاه دارد:

                  که شاه ارچه در عرصه زور آورست           چو ضعف آید از بیدقی کمتر است

         

 ابیاتی سروده شده که حرکت وزیر در گذشته به سان امروز نبوده و این مهره به یک گام کج می رفته

 

 

سنائی:

       جز به عمری در ره ما راست نتوان رفت از آنک      همچو فرزین کج روی در راه نا فرزانه ای

 

 

فردوسی:

                      همان نیز فرزانه یک خانه بیش               نرفتی به جنگ از بر شاه پیش

 

فردوسی:                

                 نرفتی کسی پیش رخ کینه خواه                 همی تاختی او همه رزمگاه

 

 

حافظ:

       تا چه بازی رخ نماید بیدقی خواهیم راند             عرصه شترنج رندان را مجال شاه نیست

                                           

حرکت فیل در گذشته با یک گام تنها سه خانه را به صورت مورب پشت سر می گذاشته و مهره حریف را در سومین خانه از میان بر می داشته و همین گونه هم کیش میداده است.

 

 

فردوسی:

                 سه خانه برفتی سر افراز پیل                         بدیدی همه رزمگاه بر دو میل

در شرح های مختلف حرکت فیل را دو خانه و مورب از روی نخستین خانه اشغال شده مهره خود و یا

حریف جهش می نمود و در خانه دوم می نشست و مهره حریف را میزند و یا به شاه کیش می داد.

                               

فردوسی:

               همان رفتن اسب سه خانه بود                    به رفتن یکی خانه بیراهه بود

                                 

 

خاقانی:

         دل که کنون بیدق است باش که فرزین شود            چون که به پایان رسد هفت بیابان او

 

 

 

عطار:

                              پیاده چون ببینی بر کناره                   چو فرزین شد ترا گیرد سواره

 

 

ناصر خسرو:

                        بسا بیدق که چون خردی پذیرد                    به آخر منصب فرزین بگیرد

در این شعر پند گونه، دستیابی به والائی و شایستگی در گرو پذیرش خردی و افتادگی است.

مات از نگاه شعرا:

 

        

 

فردوسی به زیبائی معنی مات را در پیدایش شطرنج چنین می سراید:

                 شه از خانه خویش بر تر شدی                 همی تا بر او جای تنگ آمدی

                  و ز آن پس ببستند بر شاه راه                رخ و اسب و فرزین و پیل وسپاه

 

                                        

 

 

نظامی در شعرش ،بازی ترکیبی و مات کردن شاه را با دو فیل چنین می سراید:

                    بدان آمد که یک منصوبه بازد                که با پیلان بهم شه مات سازد

 

منبع:وبلاگ بیدق

کارنامه اردشیر بابکان

   کارنامه اردشیر بابکان

 

                                          

در مورد تاریخ پیدایش و زادگاه شطرنج عقاید و نظرات گوناگونی وجود دارد ولی شواهدی در دسترس است که درزمان اشک پنجم(اردشیربابکان)یعنی درحدود۱۷۰۰سال قبل،شطرنج در ایران وجود داشته است و این تاریخ حداقل یک یا دو قرن قبل تر از زمانی است که ادعا می کنند شطرنج در هندوستان ابداع شد و به ایران آمد.

پیدایش شطرنج

پیدایش شطرنج

  

   

 

 

یکی از غنی ترین منابع تاریخی و ادبی ما همان دیوان فردوسی فرزانه است که پیدایش شطرنج را به شکلی زیبا در قالب داستان حماسی خود به نظم در آورده که یگانه منبع کامل در ادب پارسی است.

 

 

قسمتهایی از سروده بلند شاهنامه ، داستان (گو)و(طلحند)وپیدایش شطرنج که به صورت نثر و نظم در آورده شده :

آشنایی شعرا و عرفای ایران با شطرنج

           آشنایی شعرا و عرفای ایران با شطرنج 
                                    

 

 

آنچه از شعر و ادب پارسی در مورد شطرنج بجای مانده حکایت از آن دارد که شعرا و عرفای ایران از جمله آشنایان به شطرنج بودند واین حقیقت را میتوان از خلال شعر و ادب پارسی،نیک در یافت.

بساادبا که ازحرکت های مهره ها یا موقعیت و(منصوبه)های آن سخن رانده اند که ماامروزه تعیین دقیق معنای برخی ازمفاهیم به کاررفته را دشوار می یابیم ونسل ما را چندان آشنایی با این مفاهیم نیست.

بیشتر آن بلند آوازگان با آگاهی کامل از چند وچون بازی و حرکت مهره های آن،به رمز وکنایه،تمثیل و استعاره، در بیان مقصود خویش از این بازی بهره گرفته اند.

 

 

عنصری گستره یاعرصه کمال را به استعاره به تخت شطرنج تشبیه می کند:

                         شترنج کمال را تو شاهی یا رخ            مراسب جمال را رکابی یا رخ

 

ابوالطیب مصعبی، به مرگ امیر فرخ زاد در معنی دنیا میگوید:

                  جها نا  نا   فسوسی    و     بازی         که برکس نپایی وبا کس نسازی

                  هم ازتست شهمات شترنج بازان         ترا  مهره  داده به   شترنج  بازی

                   

 

عطار در آوای پند آمیز خود گوید، چگونه شود هم به شاه روی نیآورد، و یا بر او دل نبندد:

                     کشد چون پیل مستش اسب درراه                 پیاده رخ نیارد نیز در شاه

 

 

افسوس خاقانی از گردش دور گردون :

آسمان نطع مرادم بر نشاند                  نه شهش ماندو نه فرزین ای دریغ

 

 

 

فردوسی شطرنج را چون صحنه نبردی میبیند به روزگار جنگ:

                          دگر بهره شترنج بودی و نرد                      سخن گفتن از روزگار نبرد

 

 

عارف بزرگ نیشابور با ستایش عاشقی و مقامات آن و حکم بر آن که جز عاشقی هر آنچه هست خرافاتست گوید:

              پیاله ای دو به من ده که صبح پریده درید       پیاده ای دو فرو کن که وقت شهماتست

              اگر چه شاه  شوی مات هر گدایی  شو       که شاه نطع یقین آن بود که شهماتست

                  

خاقانی سراینده نامی قصیده ( هان ای دل عبرت بین) که مشهور به ایوان مداین است با مشاهده طاق کسرای ویران شده، اورابه دوران بلندیهای یک امپراتوری جهانی میبرد و ویرانه بوم نشین شاهنشاهی عالم را سنگ پایه شعر عبرت آمیز خود می سازد وچنین می گوید:

      از  اسب پیاده  شو  بر  نطع  زمین رخ  نه                   زیر پی پیلش بین شهمات شده نعمان

   نی نی که چو نعمان بین پیل افکن شاهان را                  پیلان شب و روزش گشته  زپی دوران

   ای بس  شه پیل افکن  کافکند به شه پیلی                   شترنجی تقدیرش  در ماتگه   فرمان

 

سعدی ناله می دارد که تا به کی باید در عرصه شیراز پیاده باشد و دیگر پیادگان فرزین:

               میان عرصه شیراز تا به چند آخر               پیاده باشم و دیگر پیادگان فرزین

منبع:وبلاگ بیدق

سیری در تاریخ شطرنج

سیری در تاریخ شطرنج

 

 

شطرنج از نقطه نظر وجودی ریشه ای تاریخی، ازجنبه حضوری مبدائی نامشخص دارد.مورخین ومحققین فاقددیدگاهی مشترک درارائه تاریخ اولیه وتشخیس مخترع آن هستند.

 

روایات، تحقیقات، کشفیات ومستنداتی که امروزه به آنهامستمسک میشوند خبرازحضورشطرنج درادوارکهن درکشورهای یونان، روم، هند، چین، ایران ومصرمی دهد وبعضاً قدمت آنرا تا۵۰۰۰ سال قبل نیزتخمین زده اند.

دام گستری

 

در دام انداختن وزیر

در  این  پوزیسون  سعی  شده  تا  جریان  دام  گستری  آموزش  داده  شود .   در  جریان دام  گستری  ، طعمه ای  را  به  حریف  می  دهیم  که  اگر  حریف  طعمه  را  بپذیرد  به  دام  می  افتد . و فرق  آن  با  ترکیب  آن است  که  در  ترکیب  حریف  اجبارا"  وارد  ادامه  بازی  می  شود که  ما  تحمیل  کرده ایم  اما  در  دام  گستری  حریف  اجباری  در  قبول  طعمه  یا  دانه  ندارد  و اگر  متوجه  حیله  ما شو د دام  ما  بی  شکار  می  ماند

در  این  پوزیسون  به  نظر  شما  وضعیت  خوب  با  کدام  مهره  است  ؟ 

بررسی افسردگی بازیکنان ریتینگدار

 

زمینه و هدف: هدف ما در این تحقیق بررسی ارتباط بین مهارت در بازی شطرنج وشدت افسردگی، اضطراب و ده خطای شناختی در اعضای دارای درجه بین المللی فدراسیون شطرنج ایران و همین طور بررسی شیوع افسردگی و اضطراب بود. 
روش کار: 96 نفر از اعضای دارای درجه بین المللی به صورت نمونه گیری در دسترس وارد یک مطالعه توصیفی مقطعی شدند. کلیه نمونه ها ویرایش دوم پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه اضطراب بک و آزمون خطاهای شناختی را تکمیل کردند؛ سپس داده ها با کمک نرم افزار SPSS تحلیل شد. 

از شطرنج به روایت ویل دورانت (رضامشاطان)

 

 یازده گانه ی تاریخ تمدن اثر ویل دورانت مجموعه ی نفیسی است از برگ های ضخیم تر تاریخ بشر، در گذشته های دور. در این چند ماهی که مشغول سروکله زدن با جلدهای ابتدایی آن بودم به قسمت هایی برمی خوردم که نویسنده در قالب روایت یا واقعیت، اشاره ای به شطرنج داشته و بد ندیدم که برخی از آنها را یکجا گردآوری کنم و هدفم نگاهی به جایگاه این تفریح نزد بزرگان قدیم است تا پرداختن به تاریخ . در مجموع چند نکته بیشتر توجهم را جلب کرد: طبیعت لرد منشانه این بازی در گذشته، روایتش از شطرنج در جلد"مشرق زمین" و ممنوعیت بارها و بارهای شطرنج. مطالب به تفکیک هر کتاب (به دلایلی از مجلدات پایانی به ابتدایی) وناچاراً در بعضی موارد با حذف های جبری آورده شده. به منظور اطمینان بیشتر، مطالب با نمونه الکترونیکی آن چک و شماره صفحات در انتها ذکر شده است.        رضا.مشاطان

شطرنج علم ،هنر یا ورزش ؟؟؟

شطرنج علم ،هنر یا ورزش ؟؟؟

از: استاد فدراسیون بین المللی شطرنج آرش روغنی

 

   درباره شطرنج که امروزه از آن به عنوان برترین و رایج ترین بازی فکری بشریاد می شود ، کتابها و مقالات متعددی درکشورمان به چاپ رسیده است .امیدواریم با همکاری رسانه های گروهی شاهد رشد و رواج بیشترشطرنج که یکی ازهنرهای ملی ما درطول تاریخ بوده است ،باشیم .