فایل سخنرانی روانشناسی در شطرنج

انتشار فایل سخنرانی روانشناسی در شطرنج
متن سخنرانی روانشناسی در شطرنج جهت استفاده عموم در سایت فدراسیون شطرنج قرار گرفت.

پیرو برگزاری جلسه سخنرانی دکتر کامبیز کامکاری در تاریخ 92/3/9 متن سخنرانی مذکور جهت استفاده جامعه شطرنج کشور در سایت فدراسیون قرار گرفت.

در این اطلاعیه ، مسئول کمیته آموزش و پژوهش , استعداد یابی فدراسیون از همکاری آقایان دکتر کامبیز کامکاری ، خانم دکتر شکر زاده ، مهندس هادی کریمی و آقای محمد امین موفق در تهیه این فایل آموزشی قدردانی نموده است.

جهت طرح نظرات ، پست الکترونیکی کمیته آموزش ، پژوهش و استعدادیابی [e-mail] در اختیار علاقمندان می باشد.

 

سیری در تاکتیک قربانی دو رخ

 

 

سیری در تاکتیک قربانی دو رخ

بازی شطرنج همانند یک صحنه جنگ است و همانگونه که در صحنه جنگ، از انواع و اقسام سلاح ها استفاده می شودو هر سلاح کاربرد مناسب خود را دارد در شطرنج نیز، سلاحهایی مانند کیش برخاست، حمله دوگانه، آچمزی، حمله باز، حمله نامرئی ،خذف مهره مدافع ،منحرف کردن مهره مدافع، پاک کردن مهره مدافع و……وحود دارد که آنها را با نام ” تم های تاکتیکی”می شناسیم.هر گاه یکی از این سلاح ها با قربانی کردن مهره ای انجام و باعث گرفتن برتری شود آن را ترکیب می نامیم.به عبارتی دقیق تر “ترکیب یعنی انجام یک سری حرکات اجباری که توام با قربانی مهره و اجرای چند تم تاکتیکی همزمان باشد و باعث پیروزی یا برتری شود”.برای انجام یک ترکیب صحیح و استفاده از سلاح های تاکتیکی، ما باید با ایده های ترکیبی آشنا شویم.برای نمونه حضور یک مهره پر مسئولیت در اردوگاه حریف، ایده استفاده از سلاح هایی مانند دور کردن یا حذف کردن مهره مدافع را در ذهن ما ایجاد می کند .ضعیف بودن شاه ،بی دفاع بودن یک مهره، داشتن پیاده رونده و ….و ایده های دیگر از این قبیل هستند.البته در این مبحث قصد نداریم  وارد جزئیات یک ترکیب شویم و ایده های وقوع آن را بررسی نماییم قصد ما فقط نشان دادن چند بازی زیبا و نسبتا مشابهی است که با قربانی کردن رخها به وقوع پیوسته است.در نمونه هایی که آورده شده است ، رخ ها در جای اولیه خود و اکثرا توسط وزیر حریف گرفته شده اند و این باعث پیش افتادن قربانی کننده در زمان حمله و دور شدن پر قدرت ترین مهره حریف شده است.

سفید :رتی         سیاه :ایوه

آمستردام ۱۹۲۰

حادثه کم نظیری که در رویارویی دو جانبه میان ریچارد رتی و ماکس ایوه در آمستردام ۱۹۲۰ اتفاق افتاد رتی در دو بازی از رویارویی چهار رخ خود را قربانی داد.

 Tb1! C.d5   ۲-C.d5!! D.b1+  ۳-Rf2 D.h1

 

در صورتی که سیاه در حرکت سوم D.a2 کند

(  D.a2  ۴٫F.e7  D.d5  ۵-F.g6+ h.g6  ۶-D.d5 Re7  ۷-Te1)

سفید می برد

F.e7 d6  ۵-F.d6  Cc6  ۶-Fb5 Fd7  ۷-F.c6  b.c6  ۸- De2

سیاه تسلیم شد زیرا اگر سیاه در حرکت هشتم  Rd8کند:

Rd8 (Rf7  ۹-Cg5+Rg8  ۱۰-Ce7+Rf8  ۱۱-C.g6+ Rg8  ۱۲-Dc4)  ۹-Fe7+ Rc8  ۱۰-Da6+Rb8   ۱۱-Fd6  mat

 

…………………………………………………..

سفید:ایوه     سیاه :رتی

آمستردام ۱۹۲۰

سفید برای ابتکار عمل یک سوار قربانی داده است اماسیاه با Fd6 حمله کوبنده ای را تدارک می بیند.

Fd6!!  ۲-D.h8 D.g5   ۳-f4  Dh4

حمله تعیین کننده را سیاه آغاز می کند و بازی چنین ادامه می یابد.

T.e4  Fh3!  ۵-D.a8  Fc5+  ۶-Rh1 F.g2+ 7-R.g2 Dg4+ 0-1

سفید:آلخین    سیاه:لونفیش

سنت پترزبورگ ۱۹۱۲

یک نمونه زیبای دیگر از چهارمین قهرمان شطرنج جهان!

   Cb5!!   D.a1

در صورت گرفتن اسب مثلا a.b5

a.b5  ۲-F.b5+ Rd8   ۳-Td1+ Fd7  ۴-Fe5 Db4+  ۵-c3  Da5 6-F.f6+ e.f6  ۷-T.d7

سفید می برد

 Rf2  D.h1  ۳-Cc7+ Rd8   ۴-Dd2+ Fd7   ۵-e.d7  ۱-۰

دفاعی در برابر Ce6 , و مات وحود ندارد.

مطلب فوق از اولین شماره مجله کیش و مات،  به مدیر مسئولی مهندس هادی کریمی که در اسفند ۱۳۸۳ منتشر شده ، برداشت شده است.

منبع:سایت شطرنجباز

مکتب شطرنج مدرن(کلاسیک)

 

 

 

 

مکتب شطرنج مدرن(کلاسیک)

ویلیام اشتاینیتز نخستین قهرمان رسمی جهان سبکی را بنیان نهاد که مفسران از آن با نام مدرن یا کلاسیک یاد می کنند.

ویژگیهای شطرنج مدرن:در شطرنج مدرن، بازی ،به مرحله شروع بازی، وسط بازی و آخر بازی تقسیم می شود که هر مرحله الزامات خود را دارا می باشد.

اصول مرحله شروع بازی

۱-گسترش سریع

۲-اشغال مرکز

۳-امنیت شاه

۴-هماهنگی مهره ها.

چنانچه می بینیم مرحله نخست یعنی شروع بازی مرحله تدارک حمله و گسترش بود نه حمله به حریف.طبق این شیوه از بازی ،شروع بازیها ی بسته نظیر پیاده وزیر متداول شد که قبلا به آنها توجه نشده بود.

از ابداعات دیگر اشتاینیتز تدوین اصول بازی دفاعی شطرنج بود.در دفاع از اصل اقتصادی بهره گرفته می شد که به اختصار چنین است:در دفاع باید از حداقل نیرو و زمان(تمپو)بهره گرفت و تا آنجا که ممکن است باید نیروی کمتری را درگیر دفاع کرد.یکی دیگر از اصول دفاعی اشتاینیتز بر مبنای این اصل استوار بود که پیاده های قلعه (پیاده هایی که شاه در پشت آنها پناه گرفته است) نباید رانده شوند چرا که پیشروی آنها به ایجاد شکاف و باز شدن ستون روی قلعه کمک می کنند اما نیروی پیاده های جناح دیگر مانعی ندارد و بلکه توصیه می شود.اشتاینیتز برای نخستین بار اصول بازی پوزیسیونی را عنوان کرد که زیر بنای مکتب مدرن است.اشتاینیتز اعتقاد داشت که کسی باید حمله کند که از برتری برخوردار است و برتریها را به دو دسته بلند مدت(ایستا)و کوتاه مدت (دینامیک) تقسیم کرد.به عقیده او برتری ماتریال، برتری دو فیل، برتری ستون باز ،برتری پوزیسیونی (پیاده عقب افتاده ،پیاده دوبل و پیاده ایزوله و تعداد جزیره های پیاده ای ….)برتریهای بلند مدت را باعث می شدند و برتریهای کوتاه مدت عبارت بودند از برتری گسترشی ،برتری در فضا و برتری هماهنگی مهره ها که خصلت موقتی داشتند.اشتاینیتز توصیه می کرد که باید برای تبدیل برتریهای کوتاه مدت به بلند مدت تلاش نمود.

یکی دیگر از خصوصیات شطرنج مدرن اهمیت قایل شدن برای اکثریت پیاده ای در جناح وزیر بود.با این حساب، اگر کلیه سوارها تعویض می شدند کسی که اکثریت پیاده ای در جناح وزیر را داشت می توانست با آزاد کردن یک پیاده ،شاه حریف را متوجه آن جناح کند و با استفاده از غیبت شاه حریف از مرکز با شاه خود نفوذ کرده و برتری قاطعی کسب کند.زیگبرت تاراش در ترویج تعالیم اشتاینیتز سهم به سزایی داشت.

 

lمنبع:سایت شطرنجباز

آچمزی

آچمزی

 

 

آچمزی یکی از مهمترین تمهای تاکتیکی است که در بازیهای عملی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تم تاکتیکی مهره‌ای مورد حمله قرار میگیرد که مهره با ارزشتر یا خانه مهمی را پوشش می‌دهد و در صورت حرکت دادن این مهره ، مهره یا خانه زیرین مورد حمله قرار می‌گیرد. بدیهی است که اگر مهره پوشش داده شده شاه باشد مهره پوشش دهنده قادر به حرکت نیست و اصطلاحاً در این حالت می‌گوییم: مهره پوشش دهنده آچمز کامل است.

برتری فضا

سطح : متوسط

برتری فضا 

 

برتری فضا یک عنصر مهم در ارزیابی وضعیت است. داشتن فضای بیشتر امکانات بهتری را برای گسترش و هماهنگی سوارها فراهم می کند. بنابراین کسی که برتری فضا دارد می تواند سوارهایش را در موقعیتهای بهتری مستقر کند و قدرت دینامیکی آنان را افزایش دهد. همچنین داشتن فضا ، قابلیت انتقال سریع سوارها از یک جناح به جناح دیگر را نیز فراهم می کند.

طرفی که فضای کمتری دارد معمولاً اقدام به تعویض سوارها می کند ؛ زیرا داشتن فضای کم سوار های کمتری را نیز می طلبد.

یکی از ویژگیهای تصاحب مرکز با پیاده ها، گرفتن فضا است.

وزیر یک مهره ترسو

 

وزیر یک مهره ترسو

بی‌شک وزیر قویترین مهره بازی شطرنج است به همین دلیل بسیاری از بازیکنان مبتدی دوست دارند وزیر خود را هر چه سریعتر وارد میدان نموده و با استفاده از قدرت این مهره ، حریف را شکست دهند. اما با این کار وزیر خود را در مخاطره انداخته و چه بسا بازی را می‌بازند. اگر به بازی بازیکنان قوی و استادان دقت کنید در اکثر موارد وزیر آخرین مهره‌ای است که وارد کارزار میشود.

بنابراین وزیرتان را زود گسترش ندهید.  چرا ؟ چون گسترش سریع وزیر به سوارهای دشمن  امکان میدهد که به وزیرتان حمله کنند و در حالیکه وزیر شما مجبور به فرار است حریفتان می‌تواند به مهره‌هایش آرایش دلخواهش را داده ؛ اصطلاحاً به خرج شما سوارهایش را گسترش دهد. به بیانی دیگر فرار وزیر باعث از دست رفتن زمان (تمپو)  می‌شود و در شروع بازی که گسترش دادن سوارها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است از دست دادن چند تمپو میتواند باعث شکست شود

مرکز متحرک

سطح : متوسط

مرکز متحرک

 

سفید: ژوژا پولگار

سیاه: اوی بونش

دورتموند 1990

استاد - مبتدی

سفید: مبتدی

سیاه: استاد

1.e4 e5 2.Ne2

حرکت Nf3 بهتر است. سعی کنید طوری گسترش دهید که مهره هایتان مزاحم گسترش همدیگر نشوند.

دفاع در برابر مات

نویسنده: استاد فیده هاملت تومانیان
 

دفاع

 

دفاع در برابر مات

 

دفاع در شطرنج اگر پر اهمیت تر از حمله نباشد کم اهمیت تر نمی باشد. شطرنج یک بازی دو نفره است و این امکان وجود دارد که طرح حریف از طرح ما قویتر باشد، بنابراین در هر حرکت ما باید از خود سئوال کنیم که اگر نوبت با حریف ما بود او چه می کرد؟ آیا حریف تهدید مات دارد؟ آیا مهره ای از من زیرضرب مهره هایی از حریف قرار دارد؟ آیا حریف امکان کیش دارد؟ آیا ... و پرسش های بسیار زیادی که می شود از خود پرسید و البته این پرسش ها می تواند بلعکس باشد! به هر حال ما از نمونه هایی ساده شروع می کنیم:

علم مدیریت نهفته در شطرنج

 

علم مدیریت نهفته در شطرنج

 

بازی شطرنج به عنوان بهترین بازی فکری یاد می شود . باتوجه به قوانین و حرکت مهره های آن می توان به پیچیدگیهای تازه ای درباره این بازی پی برد .

در این مقاله با نگاهی متفاوت سعی شده است درسهایی از علم مدیریت را در آن یافت؛ درسهایی که در این بازی شیرین درارتباط با علم مدیریت می توان آموخت و آنها را به کار گرفت، عبارتند از :