برتری فضا
سطح : متوسط
برتری فضا
برتری فضا یک عنصر مهم در ارزیابی وضعیت است. داشتن فضای بیشتر امکانات بهتری را برای گسترش و هماهنگی سوارها فراهم می کند. بنابراین کسی که برتری فضا دارد می تواند سوارهایش را در موقعیتهای بهتری مستقر کند و قدرت دینامیکی آنان را افزایش دهد. همچنین داشتن فضا ، قابلیت انتقال سریع سوارها از یک جناح به جناح دیگر را نیز فراهم می کند.
طرفی که فضای کمتری دارد معمولاً اقدام به تعویض سوارها می کند ؛ زیرا داشتن فضای کم سوار های کمتری را نیز می طلبد.
یکی از ویژگیهای تصاحب مرکز با پیاده ها، گرفتن فضا است.
نمونه اول
سفید: تاراش
سیاه: فوگل
نورمبرگ 1910
Tarrasch,Z – Fogel
Nuremberg 1910
[C66]
1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 d6 4.d4 Nf6 5.Nc3 Be7 6.0-0 Bd7 7.Re1 exd4 8.Nxd4 0-0
به دیاگرام بالا توجه کنید ، سوارهای سبک گسترش پیدا کرده و هر دو طرف قلعه رفته اند ؛ اما سفید به خاطر حضور پیاده e4 در مرکز، فضای بیشتری را تصاحب کرده است در حالی که سوارهای سیاه در سه عرض آخر محدوداند و فضای کمی در اختیار دارند.
9.Bf1!
با این حرکت سفید از تعویض فیلها پس از حرکت …Nxd4 جلوگیری می کند.
در نبرد « تیخمان – نیمزوویچ ، کارلسباد 1907 » بازی چنین ادامه پیدا کرد:
9.Bg5,Nxd4! 10.Qxd4,Bxb5! 11.Nxb5,Re8 12.Nc3,Nd7! 13.Bxe7,Rxe7
و سیاه توانست سه جفت از سوارها را تعویض کند و فضای بیشتر سفید به خاطر کم بودن سوارها هیچ سودی در پی نداشت.
9…, Nxd4 10.Qxd4 Re8
11.b3!
گسترش فیل از قطر a1-h8 به مراتب قویتر از حرکت Bg5 است. زیرا در صورت Bg5 سیاه می تواند با …Bc6 و سپس …Nd7 امکان تعویض فیل بد e7 را فراهم کند.
11…, Bc6 12.Bb2
فیل سفید بسیار قوی است.
12…, Bf8 13.Nd5! Ng4?!
سیاه در وضعیتی بد تمپو نیز از دست می دهد.
14.h3 Bxd5 15.exd5 Nf6
16.Bb5!
با این حرکت سفید ستون e را به نفع خود تصاحب می کند.
16…, Rxe1+ 17.Rxe1 a6 18.Bd3 Qd7
سفید با توجه به فضای بیشتری که در اختیار داشت موفق شد سوارهایش در پستهای بهتری مستقر کند. اکنون برتری پوزسیونی سفید مشهود است.
19.Qh4 h6 20.Re3!
رخ نیز وارد عرصه کارزار می شود. برتری سفید به مراتب بیش از یک پیاده ای است که سفید با Bxf6 پیش می افتاد.
20…, Kh8 21.Rf3
با تهدید Rxf6! .
21…, Ng8 22.Qh5! Nf6 23.Rxf6! gxf6 24.Bxf6+ Kg8 25.Bf5!
سفید دفاعی در مقابل Qg4+ ندارد.
1–0
نمونه دوم
سفید: کاپابلانکا
سیاه: فوناروف
نیویورک 1904
Capablanca,J – Fonarov
New York 1904
1. Qc3!
با ایده انتقال اسب از خانه d4 به خانه f5 . همانگونه که ملاحظه می کنید سفید از فضای بیشتری برخوردار است و همانگونه که اشاره شد ، یکی از ویژگیهای برتری فضا امکان انتقال سریع سوارها از یک جناح به جناح دیگر است.
1…, c6?!
با این حرکت سیاه پیاده d6 را ضعیف می کند. حرکت …a6 قویتر بود.
2. Nd4 Nd7 3. Nf5! Bf6 4. Qg3!
در طی چهار حرکت سفید موفق شد اسب و وزیر را از جناح وزیر به جناح شاه انتقال دهد.
4…, Ne5 5. Bf4 Qc7 6. Rad1 Rad8
7. Rxd6!!
یک ترکیب درخشان به سبک کاپابلانکا، ظریف و دقیق.
7…, Rxd6 8. Bxe5 Rd1!
در صورت:
8…,Bxe5 9.Qxe5
با تهدید Qxg7# و Qxd6 .
9. Rxd1 Bxe5 10. Nh6+Kh8
11. Qxe5!!
کلید ترکیب!.
11…, Qxe5 12. Nxf7+
سیاه تسلیم شد. در صورت:
12…,Rxf7 13.Rd8+
1-0
مدرسه شطرنج تهران
