اشعار شطرنج کودکانه

اشعار شطرنج کودکانه

 

سلام سلام بچه ها                         گل های خوب و زیبا

حرکت مهره ها رو                         می خوام بگم به شما

صفحه شطرنج و ببین چارگوشه           هر بچه ای اینو بدونه باهوشه

سفید و سیاه داره و 64 خونه              مهرهء اول و سفید میرونه

بـچـیـن مـیـز قمـارت را،دل از مـن روی مـاه از تو

بـچـیـن مـیـز قمـارت را،دل از مـن روی مـاه از تو

بیــا بــردار بـازی کـن،سـفـیــد از مــن سیـاه از تــو

هــمـیـشـه آخـر بـازی کـسـی کـه سـوخـت مـن بودم

هـمـیـشـه بـاخت با مـن بود،گـاه از عشق گــاه از تو

تـمـــام خـانـــه هـــا را بــر سـرم آوار کـــردی و...

کـسـی جــرات نــدارد تـــا بـگــیـرد اشـتـبـــاه از تـو

تــو رخ مـی تـابــی و مــن قـلعـه ات را آرزومـنــدم

خر است این اسب اگر یک لحظه بردارد نگاه از تو

گـل مـن! فـیــل ما مست است وگاهی کج روی دارد

نـگـیـری خـرده بـر مـسـتــان اگـر بسـتنـد راه از تو

دریــن بـن بست حـیـرانـی،کجـا می رانـی ام دیگــر

چــه دارم رو کنــم-زیبــای کـافــر کیـش آه از تــــو

 

شاعر : جواد اسلامی

در صفحه ی شطرنج ،حیران مانده ام امروز

در صفحه ی شطرنج ،حیران مانده ام امروز

چون مهره های گیج ِ پایان مانده ام امروز

 

در نیمه ی پنهان ِ چشمم یک غزل باقیست

در استوای دل   پریشان مانده ام امروز

 

بازی شروعش با تو بود و آخرش با تو

در آچمز هایت فراوان مانده ام امروز

 

من مات در کیش ِ هجوم ِ  اسب رویاهام

بازنده ای سردر گریبان مانده ام  امروز

 

اکرم بهرامچی

جنگ من شطرنج است

 

جنگ من شطرنج است / اسب من در رنج است

شاه دل کیش هوس / آرزو در پیش و پس

خانه های زندگی / پر ز هر آلودگی

سحر و جادویی کمین / می کند بر این زمین

ارتشی بر پا شود / خیر و شر پیدا شود

دیگری دشمن شود / چون که غیر از من شود

خط دهد افکار تو / مات دشمن کار تو

می کِشد شمشیر و صف / می کُشد با این هدف

 

امیر افتخاری

مبارزه فیل علیه اسب

 

مبارزه فیل علیه اسب

لودک پاخمان

ترجمه هادى بنکدار

 

منازعه فیل علیه اسب یکى از جالب ترین مسائل استراژى شطرنج است . در قرن نوزدهم جمعى از صاحب نظران (از جمله تاراش) را عقیده بر این بود که فیل به علت قدرت دورزنى برتر از اسب است.بعضى دیگر به علت خاصیت تصاحب همه خانه ها، اسب را بهتر مى دانستند. از این دو نظریه متفاوت، اصطلاح تفاوت کوچک به وجود آمد که معنى آن برترى فیل بر اسب است.در زمان حاضر اعتقادات جزمى از این دست نادرست است و فقط با ارزیابى مشخصات هر وضعیت  مستقل و ساختمان خاص پیاده اى مى توان گفت کدام یک بهتر است.

درباره فیلها

درباره فیلها

لودک پاخمان

ترجمه و تنظیم: هادى بنکدار

فیل و قطرهاى باز

مهره فیل براى آنکه بتواند با تمام نیرو در عملیات تهاجمى و تدافعى شرکت داشته باشد باید در قطرهاى باز استقرار یابد. در چنین قطرهایى است که نیروى دورزنى این مهره تاثیر مثبت و نیرومند خود را مى نمایاند.

در گشایشهاى  d4,e4 قطرهایى براى فیلها باز مى شوند.ولى بعدداً نبرد بر سر تصاحب قطرهایى است که فشار دائم بر وضعیت حریف دارند.مثال زیر نشان مى دهد که گشودن یک قطر براى فیل چگونه به صورت ناگهانى سرنوشت یک بازى را تعیین مى کند.نمودار ۱ وضعیت بازى را پس از حرکت چهل و سوم  سیاه در بازى آلخین –یونر نشان مى دهد.

استراتژى فیلهاى ناهمرنگ

استراتژى فیلهاى ناهمرنگ

 آناتولى کارپف   

   ترجمه: هادى مومنى و رضا رضایى

 

 

محبث فیلهاى ناهمرنگ در وسط بازى یکى از مباحث دشوار و در عین حال جدى استراتژى در شطرنج است.برترى یکى از طرفین معمولاً چندان محسوس نیست.این مبحث ارتباط نزدیکى با خانه هاى ضعیف در پوزیسیون حریف دارد تلاش بازیکنى که از برترى سود مى جوید در به ثمر رساندن این برترى در وسط بازى است، در حالیکه حریف سعى در انتقال بازى به مرحله آخر بازى دارد، چون در این بخش شانس تساوى بیشتر مى شود.تحقق برترى در این مبحث دشوارتر از تمام موارد دیگر است. بازى فوق که توسط آناتولى کارپف قهرمان جهان تفسیر شده یک مثال پایه و تیپیک از این دست است.

ارزش نسبى مهره ها

  ارزش نسبى مهره ها

   لودک پاخمان

ترجمه و تنظیم: هادى بنکدار

یکى از وظایف مبتدیان در یادگیرى شطرنج آشنایى با قدرت مستقل مهره هاست. بدون آشنایى با قدرت مهره ها نمى توان قضاوت درستى در هنگام تعویض مهره ها داشت و دریافت که کدام تعویض مقرون به صرفه است.

یکى از متداولترین و ساده ترین روشهاى ارزیابى مهره ها قرار دادن پیاده به عنوان یک واحد نیرو و ارزیابى سایر مهره ها بر اساس آن است:

سه پیاده = اسب یا فیل,

 پنج  پیاده= رخ

نهپیاده= وزیر

البته به سختى میتوانیم براى مهره شاه ارزش گذارى کنیم، چون یک عامل تعیین کننده در شطرنج مهره شاه است و با سقوط آن بازى به پایان مى رسد.

ارزش نسبى مهره ها پیچیده تر از آن است که گفته شد. ارزش عددى و حسابى مهره ها به تنهایى نمى تواند میزان ارزشیابى باشد.

بازیکن مبتدى ممکن است تا مدتى با این سیستم ساده حسابى کنار بیاید، ولى بازیکن پیشرفته به خوبى مى داند که این سیستم در بسیارى از مواقع نمى تواند به صورت کامل کاربرد داشته باشد.مثلاً یک سوار سبک و دو پیاده ارزشى معادل یک رخ دارند، یعنى ۵=۲+۳.

در اینجا مقایسه کاملاً درست است، اما دو فیل در مقابل رخ و یک پیاده گرچه از نظر ارزش حسابى معادل است ولى در عمل قدرت و تاثیرشان فرق دارد. یا سه سوار سبک تقریباً ارزشى برابر با دو رخ دارند، در صورتى که در جدول ارزش نیروها ارزش دو رخ بیشتر است.این نوع ارزشیابى جنبه انتزاعى دارد و نمیتواند در هر مورد مشخصى صادق باشد. این ارزشیابى حد متوسطى براى بسیارى از وضعیتها مى تواند باشد ولى نمى تواند به عنوان یک اصل پابرجا در هر وضعیتى کاربرد داشته باشد.

ارزش مهره ها نسبى است و با ویژگى هر پوزیسیون رابطه مستقیم دارد. سوارهاى سبک اغلب از نظر ارزش در طول بازى متغییرند.در جریان بازى، نوسانهاى بسیار در ارزش نسبى مهره ها به وجود مى آید.مثلاً قدرت یک رخ بیشتر از یک سوار سبک است، ولى بعضى از اوقات اسب مستقر در یک پایگاه مرکزى همپاى یک رخ مىشود.به نمودار یک توجه کنید

نمودار یک.

در اینجا اگر رخ سفید میتوانست در عملیات علیه شاه سیاه شرکت کند برترى با او بود، ولى چه از طریق a3 و چه از مسیر f1

اینکار انجام پذیر نیست.

A)  1.Ra3       e4!

      2.R×a6    Nf3

      3.Ra3       e3!

      4.Rb3       e2

و سیاه بازى را مى برد.

B)  1.Rd1       Nf3

      2.Rf1        e4

      3.Rd1       e3

با وضع برنده براى سیاه.

مى بینیم که اسب مستقر در خانه d4 با رخ سفید مقابله میکند، و چون سیاه به ازاى از دست دادن تفاوت پیاده اضافى دارد مىتوانیم بگوییم که سیاه وضع بهترى دارد .

قدرت وزیر نیز در جریان بازى تغییرات گوناگون مى یابد. معمولاً ما وزیر را معادل یک رخ و یک سوار سبک و دو پیاده

مى دانیم، ولى موقعیتهاى وجود دارد که وزیر با یک رخ و سوار سبک و پیاده قابل مقابله نیست و ارزش کمترى پیدا مى کند. پوزیسیون نمودار ۲ این مسئله را به خوبى نشان مى دهد

نمودار دو

 .

این پوزیسیون بعد از حرکت نوزدهم سیاه در بازى نایدروف ـ راگوزین در سال 1948 در مسابقات قهرمانى جهان حاصل شد. سیاه وزیرش را در ازاى رخ و اسب و پیاده قربانى داده است. اکثر صاحب نظران حاضر در آن مسابقه وضع سفید را بهتر مى دانستند . از نظر کمى سفید صاحب برترى است و. وضعیت او کاملاً محکم است فقط نقطه  b2 کمى ضعیف است که موقتى به نظر مى آید. اما ادامه بعدى نشان داد که سیاه قربانى وزیر را به خوبى محاسبه کرده است و وزیر سفید به مدت بیست حرکت در یک نقطه به صورت غیر فعال باقى خواهد ماند. ممکن است سوال شود که چرا یک وزیر به فیل و رخ برترى دارد؟ حرکت وزیر ترکیبى است از حرکت رخ و فیل، ولى این ترکیب حرکت به وسیله وزیر بهتر به عمل در مى آید.تحرک بسیار وزیر آنرا به صورت ابزار کارآمدى براى حمله در مى آورد، ولى این مسئله زمانى که رخ و فیل همکارى کامل داشته و به خوبى در مکانهاى مناست استقرار یافته باشند فرق مى کند. تئورى آخر بازى نشان مى دهد که گاهى وزیر نمى تواند حتى از یک رخ و پیاده ببرد (زمانى که در موقعیت عالى دفاعى قرار داشته و همکارى کامل بین آنها برقرار باشد). در بازى حاضر این همکارى به وجه شایان توجهى بین سوارهاى سبک سیاه وجود دارد و به وزیر سفید امکان نمى دهند که هدف مناسبى براى حمله پیدا کند.

20.Bd2           Ne4

21.Be3           Nd6

در مقابله سوارهاى سبک با وزیر، خیلى مهم است که از امکان ایجاد ضعفهاى تاکتیکى اجتناب کنیم و هدفى براى حمله به وزیر ندهیم. در این بازى استقرار اسبها در خانه   d6,c6 بسیارحایزاهمیت است .اسبها کلیه خانه هاى مهم مرکزى را زیر نظرمىگیرند و اسب d6   تهدید استقرار در خانه c4  و به دست آوردن برترى دو فیل را دارد هم چنین نیم نگاهى به خانه f5 دارد که با استقرار در آن پایگاهى بسیار نیرومند خواهد داشت.

22.Rc1        Nf5

23.Bf4         Bd5

24.Bc4         B×c4

25.R×c4        e5

26.Bg5?

اشتیاق سفید براى ساده کردن بازى و استفاده از برترى کمى قابل درک است، ولى این ارزیابى بسیار خوش باوررانه است و به زودى پوزیسیونش فرو مى پاشد.قربانى تفاوت که در اینجا به وسیله استاد بزرگ اسمیسلوف پیشنهاد شده آخرین شانس سفید است :

26.R×c6         b×c6,27.B×e5

که سیاه دو رخ در مقابل وزیر خواهد داشت ولى پیاده هاى ضعیف سیاه هدف خوبى براى وزیر سفید هستند و امکاناتى براى تساوى به او مى دهند.

26…    ٌ          Rd1+

27.Kh2           h6

28.Rc1          Rd7

29.Be3           e4

30.Ne1          Ra-d8

31.Bc5          Be5

32. g3            Rd2

33.Rc2          B×g3+

34.Kg2          Be5

سیاه در اینجا از ادامه زیر که به زیان وى بود اجتناب مى ورزد:

34……            B×f2,35.B×f2          e3,36.Dc3!          e×f2,37.R×D2         f×e1=D,38.R×d8+,

و سفید بازى را مى برد

35.Kf1          R×c2

36.N×c2        Rd1+

37.Ke2          Rb1

38.  b4           Rb2

39.Kd2          Bf6

40.B×a7         e5

41.Da4           Nf3+

سفید بازى را واگذار کرد،چون پس از

44.Kd2           Nf3+,45.Ke2           Nd6,46.Dd7           Ng1+.,47.Ke3            Rd1

یا باید وزیر بدهد یا در شبکه ماتى گرفتار خواهد شد.

حال به نوع دیگرى از مبادله نیرو توجه کنید. به عنوان یک قاعده، سه سوار سبک کمى از وزیر قوى ترند.استثنا زمانى به وجود مىآید که وزیر بتواند به وضعیت حریف نفوذ کند و پیاده هاى او را مورد حمله قرار دهد و . سوارهاى سبک در موقعیت هاى دفاعى غیر فعال وانفعالى قرار گیرند اگر صاحب سوارهاى سبک بتواند به وضع  خود استحکام ببخشد مهره هایش صاحب نیرو وقدرت مىشود و میتوانند حمله متمرکزى را پى ریزى کنند

نمودار ۳ وضعیتى را نشان مى دهد که در آن سوارهاى سبک سفید نسبت به وزیر سیاه برترى  دارند

نمودار سه

.

دلیل برترى سفید فقدان امکانات فعالانه در نزد سیاه است. علاوه بر آن ضعفهایى که با حرکات g6,b6  به  وجود آمده اند بر وضعیت بازى تاثیر دارند.باید توجه کرد که در این پوزیسیون پیاده d4 ایزوله سفید به هیچ وجه ضعیف نیست و بر خلاف ظاهر، نقش سودمندى در متوقف کردن پیاده هاى سیاه در هر دو جناح دارد.

نوع دیگرى از کشمکش نیروها، مبارزه دو رخ علیه وزیر است.در این حالتها غالباً برترى با دو رخ است و طرفى که وزیر دارد باید پیاده اضافى داشته باشد تا بتوانند با دو رخ مقابله کند.

قدرت دو رخ زمانى بهتر خواهد بود که به طور متحد در عرض هفت و هشت نفوذ کرده باشند یا در ستونهاى باز به عمل بپردازند.اینجاست که قدرت محدود وزیر به عنوان یک مهره دفاعى نمایان مى گردد.بهترین وضعیت براى وزیر هنگامى است که به پیاده هاى ضعیف حمله ور شود یا به موقعیت تضعیف شده شاه حریف نفوذ کند.

اگر سوار سبکى با وزیر همکارى داشته باشد، در پوزیسیونهاى باز، فیل و وزیر در مقابل دو رخ و اسب شانسهاى بهترى دارد تا وزیر تنها در مقابل دو رخ.

نمودار چهار

 

نمودار ۴ این حالت را بهتر نشان مى دهد.در اینجا به دلایل متعدد برترى با سیاه است. امکان حمله به نقاط ضعیف  f2,b4

،متصل نبودن رخهاى سفید به یکدیگر و عدم امکان فورى نفوذ در عرض ۷ و ۸ سیاه به علت نیاز به دفاع از نقاط ضعیف یاد شده، و عدم امکان استقرار  دایمى اسب در پایگاه نیرومند d5

منبع:http://www.iranchess.ir

اسب و پایگاه عملیاتى آن

اسب و پایگاه عملیاتى آن

لودک پاخمان

ترجمه و تنظیم :هادى بنکدار

به علت حرکت خاص اسب، براى عملکرد موفق آن پایگاه عملیاتى مورد نیاز است. منظور از این پایگاه خانه اى است که اسب در آن استقرار یابد و از گزند سوارها و از آن مهمتر پیاده هاى حریف در امان باشد. اسب مستقر در مرکز قدرتى معادل یک رخ دارد. برعکس، اسبى که جاى نا مناسبى داشته باشد ضعف قطعى به شمار مى آورد. ضرب المثل قدیمى ((اسبى که در کنار صفحه باشد فقط گرفتارى به بار مى آورد)) بیان خوبى است از اینکه اسب در گوشه صفحه فقط قسمتى از قدرتش را مى تواند نمایش دهد.اسب در وسط صفحه مى تواند ۸ خانه را زیر نظر و کنترل داشته باشد. به همین دلیل مرکزیت اسب بسیار مهم است.

آموزش شطرنج

 

 تقویت توانایى کسى همچون یک بازیکن شطرنج امر آسانى نیست. پرورش عضلات بازو یا پاهاى یک وزشکار بسادگى از طریق تمرین با وزنه هاى مختلف قابل حصول است. تمرین همچنین به بهبود سرعت در شنا و دو کمک مینماید. اما چقدر زمان و انرژى باید جهت بدست آوردن مختصر پیشرفت در شطرنج بکار برد؟ هزاران نفر در سر تا سر جهان بطور منظم به بازى شطرنج مىپردازند اما در مجموع هیچ پیشرفت قابل توجهى حاصل نمیکنند. زمانى کتابهاى آموزشى لاسکر، کاپابلانکا و ایوه را مطالعه مىنمودم.گفته هاى ایوه را بخاطر هماهنگى و استدلال منطقى اش ستایش کردم. اما بویژه یادداشتهاى لاسکر را بخاطر دارم.او فرد بسیار خوشبینى بود بواسطه آنکه اظهار میداشت قادر درمدت ۱۲۰ ساعت یک شطرنج مبتدى را به سطح یک استاد بین المللى برساند. نمیدانم چه کسانى این اداعاى لاسکر را مىپذیرند اما بیشک فاصله بس درازى است میان کسى که فقط چگونگى اجتناب از خطاهاى بزرگ را مىداند (مبتدى) و کسى که به استقلال تکنیکى در بازى دست یافته و به سیستمهاى گشایشى مختلف مجهز بوده و به ظرافتهاى استراتژى شطرنج واقف است