مبارزه فیل علیه اسب

 

مبارزه فیل علیه اسب

لودک پاخمان

ترجمه هادى بنکدار

 

منازعه فیل علیه اسب یکى از جالب ترین مسائل استراژى شطرنج است . در قرن نوزدهم جمعى از صاحب نظران (از جمله تاراش) را عقیده بر این بود که فیل به علت قدرت دورزنى برتر از اسب است.بعضى دیگر به علت خاصیت تصاحب همه خانه ها، اسب را بهتر مى دانستند. از این دو نظریه متفاوت، اصطلاح تفاوت کوچک به وجود آمد که معنى آن برترى فیل بر اسب است.در زمان حاضر اعتقادات جزمى از این دست نادرست است و فقط با ارزیابى مشخصات هر وضعیت  مستقل و ساختمان خاص پیاده اى مى توان گفت کدام یک بهتر است.

خاصیت دورزنى فیل زمانى بیشتر نمایان مى شود که پوزیسیون باز باشد و پیاده هاى متحرک در جناحهاى مخالف وجود داشته باشد . زمانى تاثیر فیل چشمگیر است که پیاده هاى حریف در خانه هاى همرنگ فیل قرار داشته باشند.اسب زمانى با قدرت عمل مىکند که وضعیت بسته باشد، چون به علت قدرت ویژه مانور مى تواند نقاطى را براى استقرار یا حمله در اختیار بگیرد. البته یکى از ویژگیهاى لازم براى عملکرد سودمند اسب در اختیار داشتن پایگاههاى عملیاتى است که قدرت عمل آن را به مراتب افزایش مىدهد.

برترى فیل بر اسب

نمودارهاى ۱ و ۲ و۳ برترى فیل نسبت به اسب را نشان مى دهد.

 

(۱)

(۲)

در این وضعیتها بازیکن صاحب فیل موفق مى شود که بازى را به نفع خود خاتمه دهد.

مثلا در دیاگرام نمودار ۲ بازى چنین ادامه یافت:

1.kf1                b5

2.ke1               Bb2

3.a4                 b×a4

4.b×a4               kc6

(4…..kb6   5.kd2   ka5?   6.kc2)

5.kd2               kc5

6.Nc3               kb4

7.Nb5               a5!

8.Nd6               k×a4

9.kc2               Be5

10.N×f7             B×h2

11.Nd8             e5

و سیاه بازى را مى برد.

معمولاً در وضعیتهایى مانند نمودار ۱ و ۲، زمانى که پیاده ها در هر دو جناح متحرک باشند، فیل برتر است.

فقط یک برترى کوچک اضافى، مانند شاه فعال توان قوا را به هم مى زند و بازى را به برد مى رساند.

پوزیسیونهایى که پیاده هاى حریف در خانه هاى همرنگ فیل باشند نیز براى فیل بسیار مساعد است، مانند پوزیسیون نمودار ۳ سفید در اینجا به پیاده هاى جناح شاه سیاه با کمک طرح  h4-h5 حمله مى کند و در عین حال از جناح وزیر خود هم دفاع          مى نماید.

(۳)

حرکت کند اسب سیاه موجب مى شود که اسب فقط در یک جناح دست به عمل بزند.

برترى اسب بر فیل

در نمودارهاى ۴ و ۵ و۶ اسب برتر از فیل است و به پیروزى مى رسد.

(۴)

(۵)

(۶)

مثلاً بازى در نمودار ۴ چنین ادامه یافت.

1.Ne1               Ba1

2.Nf3                Bd4

3.Nh4+             kf6

4.kh5               Bb2

5.Nf5                Bc1

6.Nh6               Bb2

7.Ng4+             ke3

8.kg6               Bc1

9.Nh6               Bd2

10.Nf7              Bf4

11.Ng5+!          kd6

12.kf6

و سفید بازى را مى برد.

هر سه وضعیت مذکور بسته یا نیمه بسته هستند و فیل قادر به یافتن هدفى براى حمله نیست، در صورتى که اسب از آزادى عمل بیشترى برخوردار است و همین قابلیت موجب برد مى شود. از مثالهاى که بیان شد مى توان اصل مهمى را در مقایسه فیل با اسب نتیجه گرفت.

کسى که فیل دارد باید سعى کند پیاده ها در خانه هاى همرنگ فیل کند و همزمان با مانورهاى مناسب اسب ضعفهایى را ایجاد و به آنها حمله نماید.

منبع:http://www.iranchess.ir