پنجاه سال شطرنج کامپیوتری به روایت موزه تاریخ کامپیوتر

ماهنامه شبکه - مهر ۱۳۸۵ شماره 69

ترجمه: علیرضا صالحی‌

اشاره:

شطرنج یک بازی بسیار قدیمی است که به احتمال زیاد از ایران (از طریق هند) به غرب وارد شده است. ایرانیان شطرنج را در 576 بعد از میلا‌د در زمان انوشیروان بازی می‌کرده‌اند. این بازی پانزده قرن به عنوان یک بازی فکری و استراتژیک، محبوب جامعه بوده است. به طوری که در خاورمیانه با عنوان و در برخی متون فارسی با عنوان <شاه مات> (Schach Mat) از آن یاد می‌شده است که همین لغت به Checkmate تبدیل شده و وارد زبان انگلیسی گردیده است. یکی دیگر از دلا‌یل عمومیت یافتن این بازی، بی‌نیازی آن به ابزارها و ادوات خاص بوده است. یعنی یک صفحه ساده به همراه تعدادی مهره برای همگان قابل تهیه بوده است. در ضمن آموختن نحوه بازی نیز ساده است و کودکان بسیاری از سنین پایین هم آن را فرا می‌گیرند و بازی می‌کنند. همین آسانی بازی و تعداد قوانین مشخص آن، برنامه‌نویسی آن را نیز ساده کرده است. به طوری که این بازی به دلیل تعداد قوانین محدود، از جمله نخستین بازی‌هایی بوده است که متخصصان کامپیوتر به نوشتن برنامه‌ای برای آن ترغیب شده‌اند. در حقیقت نخستین پیشروان دنیای کامپیوتر در دهه 1940 میلا‌دی، هنگامی که تصمیم گرفتند کامپیوترها را به حل مسائل دنیای واقعی بگمارند، به سرعت به سمت نوشتن نخستین برنامه‌های شطرنج کامپیوتری ‌رفتند.

سیر شطرنج در جهان

همیشه این سوال در ذهنمان پیش می آید که شطرنج ، این ورزش و فعالیت ذهنى که خاص افراد مستعدى است، توسط چه ذهن خلاقى به باهوش ها و خوش فکرهاى دنیا هدیه شد و ریشه و شروع شکل گیرى آن از کدام گوشه این دنیاى بزرگ بود؟ قوانین آن چه موقع و توسط چه کسانى وضع شد !؟

سیر شطرنج در جهان

قوانین حاکم بر بازى شطرنج و حرکات معمول مهره هاى آن تقریباً از قرن ششم تغییر خاص و فاحشى نکرده اند و هر آنچه تغییر در اصول این بازى اتفاق افتاده به نیت سرعت بخشیدن به بازى بوده است. اینکه دقیقاً در چه تاریخى شطرنج به دوستداران آن هدیه شد جاى بحث و صحبت دارد اما مى دانیم که تا قرن هفتم که در برخى از متون ادبى به آن اشاره شده است، در جاى دیگر اثرى از شطرنج بازى دیده نمى شود و جالب این است که نخستین این اشارات را مى توان در اشعار فارسى یافت .