گفت‌وگو با جوان ترین استاد بزرگ شطرنج کشور
در آستانه 20 سالگی عنوان جوان ترین استاد بزرگ کشور را از آن خود کرد. اهل تبریز است، زمانی مهره های شطرنج سرگرمی کودکی اش بوده و اما حالا سرنوشت اش را رغم می زند.
اصغر گلیزاده تمام دغدغه اش شطرنج شده و مهره های زندگی اش گره خورده به بازی مهره های صفحه شطرنج! تا به حال موفقیت های زیادی را کسب کرده، او در مقطع کارشناسی رشته زیست شناسی را در دانشگاه تبریز می خواند. شخصیت پر شور و هیجانی دارد و کاملا خون گرم است، او از خودش می گوید؛ از 5 الی 6 سالگی با پدر، مادرم شطرنج بازی می کردم اما نه به صورت حرفه ای. در مسابقاتی که در مدارس برگزار می شد شرکت می کردم، نوعی حس رقابت در من ایجاد شد، سعی می کردم در مسابقات مدرسه ای هم مقام اول را کسب کنم. اصلا فکرش را نمی کردم که مسیر رسیدن به موفقیت در شطرنج اینقدر سخت باشد. خیلی کم تجربه بودم. کم کم در مسابقات مختلف دیدم نسبت به شطرنج فراتر رفت و به صورت حرفه ای به شطرنج نگاه می کردم، شطرنج حرفه ای روابط و اصول خاص خودش را دارد و باید وقت بیشتری را صرف شطرنج می کردم، پشتکار زیادی می طلبید.
خدا را شکر مسیرم نسبت به دیگر بازیکنان شطرنج سریع تر طی شد، حتی توانستم در یک سال عنوان قهرمانی زیر 16 سال کشور را کسب کنم و در همان سال عضو تیم ملی بزرگسالان شوم که به نوعی در ایران نوعی رکورد محسوب می شد.
کم کم در مسابقات بین المللی راه پیدا کردم، تماما تجربه کسب کردم و استادی "فیده" را گرفتم و به درجه بین المللی رسیدم و ریتینگ ام را بالا بردم. تنها تفاوت شطرنج با دیگر رشته ها این باشد که شطرنج فعالیت مستمر و ادامه داری را می طلبد.
* فکرش را می کردی روزی استاد بزرگ شطرنج شوی؟
هر شطرنج بازی که از همان اول شطرنج حرفه ای را شروع می کند، هدف اش این است که به درجه استاد بزرگی برسد، البته شاید هدف اول اش قهرمانی جهان باشد. اما همیشه در دل خودش استاد بزرگی را به عنوان یک هدف برای خود قرار می دهد. از همان اول که شطرنج را به صورت حرفه ای دنبال کردم، جدای اینکه به قهرمانی جهانی فکر کنم، به کسب درجه استاد بزرگی فکر می کردم. همه این ها به خاطر کمک خدا و تلاش و پشتکاری بوده که داشتم.
* برایت فرقی هم می کند که عنوان جوان ترین استاد بزرگ کشور را داری؟
در هر رشته ای هر بازیکنی که رکوردی کسب می کند به نوعی خوشحال می شود، از اینکه جوان ترین استاد بزرگ کشور هستم، خیلی خوشحالم. هدفم این است که راهم را طوری ادامه بدهم که برای جوان های تازه وارد الگویی شوم.
البته شطرنج تنها رشته ای است که در آن سن ملاک نیست، مثل کشتی وزن ملاک نیست، مانند دیگر رشته ها زیر شاخه ندارد و در سطح جهانی دختر و پسر یکی حساب می شوند. به همین خاطر وقتی می گویند یک شطرنج باز 20 ساله، ما همچنین اسمی در شطرنج نداریم، چند ساله بودن ملاک نیست. وقتی می گوییم شطرنج باز، از آن بچه کم سن و سال گرفته تا شخص 60 الی 70 ساله. به همین خاطر در عرصه شطرنج مقام آوردن در سطح جهانی خیلی سخت تر شده.
کشور ایران در سطح جهانی در شطرنج تقریبا در رده 45 تا 50 قرار گرفته، برای همین مقام آوردن برای بازیکنان ایرانی کمی سخت تر است. اما با حمایت هایی که می شود و تلاش هایی که خودمان می کنیم و زمینه هایی را که برای بچه ها فراهم می کنند، امیدوارم روزی برسد که جوانانی که کاملا پایه ای شطرنج را یاد می گیرند، بتوانند در جهان قهرمان باشند.
* جوان ترین و مسن ترین حریف ات تا به حال چه سنی داشته؟
فکر می کنم جوان ترین آن 5ساله بود و مسن ترین آن ها 75 سال داشت که توانستم شکستشان بدهم.
* بازی با بچه 5 ساله، تمرکزت را از دست نمی داد؟
زمانی که شطرنج بازی می کنیم به طرف مقابل و حاشیه مسابقات توجهی نداریم. شطرنج باز اگر بخواهد در شطرنج پیشرفت کند، باید کاملا تمرکزش را در بازی حفظ کند. غیر از صفحه هیچ کس دیگر را نبیند. اگر بخواهد تحت تاثیر حریف قرار بگیرد، هیچ وقت نمی تواند پیشرفت کند.
* شطرنج بازها حتما باید آدم های باهوشی باشند، یا قدرت روانشناسی بالایی داشته باشند؟
90 درصد از هوش بالایی برخوردارند، از لحاظ روانشناسی، شاید شطرنج بیشتر به دانش بازیکن بستگی داشته باشد، اما در کنار آن روانشناسی، در بازی شطرنج جایگاه خودش را دارد. باهوشی بازیکنان یک طرف که باید آنقدر باهوش باشند که بتوانند طرح های همدیگر را بشناسند و با آن مقابله کنند. از طرفی هم بازیکن باید از نظر روانشناسی نیرویی داشته باشد که بتواند با حریف اش مقابله کند. یا طوری برخورد کند که حریف اش را تحت تاثیر قرار دهد، این ها در تصمیماتی که حریف می خواهد در حرکت بازی اش داشته باشد می تواند خیلی تاثیرگذار باشد. از نظر شطرنجی هم می تواند یک شروع بازی را انتخاب کند که کاملا ضد سبک حریف باشد و حریف اش را شُکه کند.
* در شطرنج چقدر به شانس اعتقاد داری؟
جمله یکی از قهرمانان است که می گوید؛ بازیکنان قوی همیشه خوش شانس هم هستند. شانس همیشه به بازیکن های قوی تر رو می کند. بیشتر بازیکن های ایرانی همیشه این جمله را به من می گویند که در بازی ها معمولا شانس می آورم، شاید شانس همیشه با من یار بوده، اما نه اینکه همه چیز را به شانس بسپارم خودم، کاری نکنم.
*بد شانس ترین روز شطرنجی؟
کلا در یک برهه زمانی از نظر شخصیتی کاملا افت کرده بودم که در تابستان 86 بود که در تمام مسابقات که بازی می کردم بد می آوردم. در مسابقات قهرمانی آسیا که چند ماه پیش در فلیپین برگزار شد، دور هشتم که با یک استاد بزرگ چینی بازی داشتیم، بد شانسی من این بود که با آن قرعه افتادم. اگر می توانستم از آن استاد بزرگ پوئن بگیرم می توانستم استاد بزرگی ام را زودتر از حالا بگیریم.
اما در آن مسابقات کاملا بد شانسی آوردم و خیلی گسیخته بازی می کردم. یک جورایی در آن بازی از پیش باخته بودم.
* برای اینکه خودتان را در مسابقات آماده کنید، چه تمرین هایی می کنی؟
یک شطرنج باز برای اینکه بتواند در مسابقات آماده باشد، باید هم به لحاظ ذهنی و هم جسمی آماه باشد. از لحاظ بدنی باید هر روز ورزش های هوازی، دو و ورزش هایی که برای باز کردن ذهن خوب است کند. از نظر ذهنی و شطرنجی قبل از مسابقات، شطرنج کار می کنیم و تمام جنبه هایی که ضعف داریم را تقویت می کنیم، اما زمانی که وقت مسابقه می رسد در جریان مسابقه دیگر نوع تدارک دیدنمان فرق می کند. باید اول بازی های استاد بزرگی که حریف ما است را ببینیم و یک جورایی ضعف و قدرت و نوع بازی اش را آنالیز کنیم و تشخیص دهیم که چه جور بازی کنیم و چه شروع بازی را انتخاب کنیم، بهتر است،یا بازی را به کدام سمت سوق دهیم.
*عموما چقدر زمان می برد حرکتی را که می خواهی کنی را انتخاب کنی؟
بستگی به نوع بازی دارد. معمولا اگر برای حریف خیلی تدارک دیده باشیم و برای شروع بازی مشکلی نداشته باشیم و شروع بازی کاملا حرکات سریع باشد، برای هر حرکت 30ثانیه یا 1 دقیقه بیشتر زمان نمی گذاریم. اما وقتی وسط بازی می رسد و از تدارکی که دیدیم خارج شود برای هر حرکتی حداقل مجبوریم 5 الی 6 دقیقه ای فکر کنیم یا نهایتا 10دقیقه، لحظه بحرانی بازی هم که فرا می رسد آن لحظه مجبوریم کاملا پوزیسیون را آنالیز کنیم و ارزیابی کنیم. چون در این لحظات یک اشتباه کوچک باعث می شود نتیجه عوض شود. بازی که کم کم تمام می شود و بازی ساده تر می شود، سعی می کنیم کم تر فکر کنیم.
*طولانی ترین زمانی که شطرنج بازی کردی؟
تقریبا 5:30
*همزمان با چند نفر می توانی بازی کنی؟
حدود2 الی 3 ماه پیش یک مسابقه همزمان داشتم که با 200نفر به صورت همزمان بازی کردم. در این مسابقات 4 باخت داشتم، 11مساوری و بقیه را برده بودم.
*چطور در این مسابقات مدیریت می کنی؟
شطرنج باز اگر بخواهد با تمرکز بازی کند، می تواند در خیلی مسایل دقیق باشد. هیچ وقت یادم نمی رود که با این 200میز که بازی می کردم حریف هایم "برگشت حرکت" که می کردند آن هم در ذهنم می ماند.
*رقیب اصلی ات را که می دانی؟
در ایران به هیچ کس به عنوان رقیب نگاه نمی کنم. تمام کسانی که بالاتر از من هستند هم تیمی های من هستند و هدفی که از شطرنج دارم این است که نقطه ضعف هایم را در شطرنج برطرف کنم و پشتکارم را بیشتر کنم، هدفم در شطرنج، در سطح جهان است نه اینکه در ایران یک نفر را هدف قرار دهم.
*شطرنج باز چه ویژگی های شخصیتی دارد؟
شخصیت افراد چندان تفاوتی در بازی شطرنج ندارد. شخصیت خودم بیشتر شبیه به شخصیت در "کاسپاروف" است. خیلی از شطرنج بازان موفق هستند که جوشش زیادی دارند و خشن اند و پر هیجان و خیلی ها هستند که خیلی صبور و آرام هستند و هر دو دسته هم موفق اند.
*شطرنج امکانات خاصی می خواهد؟
بیشترین چیزی که شطرنج باز نیاز دارد، صفحه و مهره شطرنج اش است، در کنار این شطرنج به امکانات دیگری هم نیاز دارد. از جمله مربی شطرنج اعضای تیم ملی و به مسابقات بیشتری اعزام کنند و علاوه بر این ها پشتکار خود شطرنج باز است که او را بالا می کشاند.
*هنوز هم با پدر و مادرت شطرنج بازی می کنی؟
تنها می خندد ...
*از این که اینقدر موفق شدی چه حسی دارند؟
از اینکه به مقام استاد بزرگی رسیدم و پیشرفت کردم و تلاش ها و حمایت هایی که کردند بی ثمر نماند خوشحال اند.
*مهره مورد علاقه ات در شطرنج؟
اسب، حرکت های جذابی را در صفحه شطرنج پدید می آورد، به خلاقیت بازیکن بستگی دارد که از حرکات اسب استفاده کند. در صفحه شطرنج بعضی حرکات را ایجاد می کند که آدم را دلگرم می کند و در آدم شور و شوق ایجاد می کند.
*بین آدم ها و مهره های شطرنج چه شباهتی می بینی؟
شطرنج مثل زندگی است، مثل یک جبهه جنگ، دو طرف با هم بازی می کنند و هر کس طرحی می ریزد و هر طرحی جواب بدهد آن بازی را می برد. اگر 2 لشگر هزار نفره جلوی هم قرار گیرند، یک نفر از آن لشکر جلو برود و با هزار نفر مقابله کند هیچ نتیجه ای نمی گیرد. در شطرنج هم همینطور است. در زندگی هم باید کاملا با برنامه و آینده نگری باید حرکت کرد و هر کاری که می خواهیم کنیم با یک طرح وایده همراه باشد.
*چقدر به اتفاقاتی که در زندگی برایت می افتد نگاه شطرنجی داری؟
ویژگی که شطرنج بازها نسبت به بقیه دارند این است که خیلی چیزها را تجزیه تحلیل می کنند و آینده نگری شان نسبت به بقیه افراد بیشتر است. چون در صفحه شطرنج همه اش به دنبال این هستند که حرکات را محاسبه کنند. در زندگی ام شطرنج خیلی تاثیر گذار بوده، در تصمیم گیری هایم خیلی کمکم کرده.
برنا
