چه بر سر مهره های شطرنج آمده است؟
آیا نام مهره‌های شطرنج ترجمه‌ای از روی نامهای خارجی است ، یا آنها را از زبان فارسی ترجمه کرده‌اند ، یا هر دو از زبان سومی ترجمه شده ! ؟
تا بحال هیچ نظریه یا سند تاریخی درستی که بتوان بر اساس آن نتیجه‌گیری کرد که شطرنج از کدام کشور و فرهنگی بوجود آمده وجود ندارد ؛ ولی به احتمال زیاد زادگاه اصلی شطرنج هند بوده که در زبان سانسکریت به آن Chaturanga میگفتند ولی بعداً بوسیله ایرانیان در زمان اردشیر پادشاه ساسانی به تکامل رسیده (Shatranj) . البته قوانینی که ایرانیان آن زمان برای شطرنج ساخته‌اند در دسترس نیست .
در مورد نام مهره‌های شطرنج هم باید بگم که نام‌هایی که الان ما ایرانیها استفاده میکنیم دقیقاً همان اسمهایی هستند که در قدیم استفاده میشده یعنی شاه، وزیر، فیل (که جزء ادوات جنگی آن موقع هندیها بوده) ، اسب ، رخ (Rukh، منظور همان ارابه‌های جنگی است) و پیاده (سرباز پیاده) .
زمانی که شطرنج به اروپا راه پیدا کرد طی سالها نام‌ها و شکل مهره‌ها تغییر کرد و بدین صورت امروزی شد :
- پادشاه ، همان شاه (King) باقی ماند البته با یک صلیب گنده در روی تاج .
- وزیر شد ملکه یا Queen (سوسول‌ها!)، البته نام اصلی آن فرزین است ؛ اروپایی‌ها گاهاً به آن Ferz هم میگویند .
- رخ همان Rukh باقی ماند ولی شکلش عوض شد ؛ بعضی‌ها به آن قلعه (Rook یا Castle) هم میگویند .
- از همه جالب‌تر مهره فیل بود که شد اسقف اعظم ! (Bishop) ؛ اسپانیایی‌ها به آن Alfil و ایتالیایی‌ها Alfiere میگویند .
- اسب و سرباز تغییری نکردند .
و نتیجه اینکه شطرنجی که امروز ما ایرانیها بازی میکنیم شطرنجی است با نام‌هایی اصیل ولی چهره‌ای غرب زده !!!
عکسی را که هم در بالا میبینید مربوط به یکی از قدیمی‌ترین مهره‌های شطرنج در سال 762 بعد ازمیلاد بوده که در سمرقند پیدا شده است .
در اینجا و اینجا و اینجا اطلاعات بیشتری پیدا می‌کنید .
منبع: «آچمز، سایت تخصصی شطرنج ایران»
