تقلب در شطرنج
پایگاه شطرنج منتشر کرد؛
مروری بر تاریخ تقلب در شطرنج
یک ماه از اتفاقات و حوادث دنیای شطرنج گذشت بدون آنکه خبری از تقلب در آن باشد! این مسئله بسیار حساس شده است در حالیکه چیز تازه ای نیست.فردریک فریدل در سال ۲۰۰۱ مقاله ای را در کتاب پیشرفت در نرم افزار شطرنجی ۹ نگاشت او در این مقاله اشکال مختلفی از سوء استفادههای غیر مجاز در شطرنج را بر شمرد،یک دهه بعد این موضوع به بحث روز در شطرنج تبدیل شده است.در این نوشتار که در ۵ بخش خدمتتان عرضه می شود نگاهی خواهیم داشت به تاریخ تقلب در شطرنج که بخش اول آن را ملاحظه می فرمایید.
تقلب در شطرج
این نوشتار در کتاب پیشرفت در نرم افزار شطرنجی ۹ به قلم پروفسور "اچ،جی،ون درهریک" استاد دانشگاه "مستریخت" و "بی،مونین" و دانشگاه "پدربوم" نگاشته شده است.این کتاب توسط انتشارات دانشگاه "مستریخت" در سال ۲۰۰۱ (نوشته و ارائه شده در سال ۲۰۰) به زیور طبع آراسته شده است.این نوشتار همراه با ویرایش و تصاویری تکمیل شده است.
چکیده مطلب
امروزه همه بازیکنان شطرنج از رایانه در بازی شطرنج استفاده می بردند.این استفاده به عنوان پیشرفتی عظیم واما مسئله ساز برای بازی شطرنج شده است.
این نوشتار فهرستی از اشکال مختلف تقلب در تاریخ شطرنج و از جمله اتفاقاتی را که در بازیهای تمرینی اتفاق افتاده است را بیان می کند.رایجترین نوع تقلب در تاریخ شطرنج را عنوان می کند و در پایان موارد تقلب در سطح بالای شطرنج را مورد توجه قرار می دهد.این موارد چگونه بوجود می آیند و چگونه می توان از وقوع آنها در این سطح جلوگیری کرد؟ تا به اکنون راه حل روشنی پیدا نشده است و مسائل تقلب به عنوان یک مسئله جدی باقی است و در آینده ای نزدیک به عنوان یک معضل مهم در دنیای شطرنج قابل ملاحظه خواهد بود.
پیشگفتار
محتمل است که مسئله تقلب در شطرنج یک مسئله جدیدی نیست.این مسئله به عنوان یک مسئله حساس در عصر حاضر مورد توجه است.نباید فراموش کرد که معضل تقلب در شطرنج از گذشته وجود داشته است.شاید بازیکنان متقلب در تاریخ شطرنج از زمان اختراع این بازی به تاریخ ۶۰۰ سال بعد از تولد مسیح ظهور کرده اند و تقلب در شطرنج در سراسر تاریخ تا به اکنون به صورت تغییر ناپذیری کم و یا زیاد تا به امروز ادامه یافته است.
اشکال مختلف تقلب در شطرنج عبارتند از:
۱-دستکاری در وضعیت بازی(حذف و یا تعویض مهره های بازی،حرکت دادن بیش از یک مهره در نوبت بازی و ... )
۲-بازنده شدن و یا قبول تساوی در عوض دریافت برخی امتیازات.این شکل از تقلب در بسیاری از مسابقات بین المللی مرسوم است.
۳-مشاوره گرفتن از بازیکنان قویتر در حین بازی.شوربختانه این نوع از تقلب در بسیاری از مسابقات به ویژه مسابقات تیمی انجام می شود به طوریکه بازیکنان میزهای بالاتر به کمک هم تیمیهایشان در میزهای پایینتر برای کسب نتیجه می آیند و یا در حقیقت یک بازیکن از تیمی دیگر برای کمک به بازیکنی که در مقابل حریف قویتر قرار می گیرد، می شتابد.
۴-سایر شیوه های گوناگون تقلب در شطرنج:
در نیمه های قرن گذشته ما نمونه هایی مبهم از تمارین توسط اساتید را داشته ایم.مشهورترین این نمونه ها که به طور یقین توسط: "لوسنا" (سعی کنید با حریفی که در حین بازی چیزی می خورد و یا می نوشد بازی کنید) و "روی لوپز"(صفحه شطرنج را طوری قرار دهید که نور خورشید به صورت حریف بتابد) نقل شده است.نمونه های تازه تر چنین عنوان شده است که: حیواناتی نظیر گربه را به محل مسابقه با علم به اینکه حریف نسبت به آن آلرژی دارد را به محل مسابقه ببرید!(ادعا شده است که "آلخین"از این حربه استفاده کرده است). کشیدن و یا تهدید به کشیدن سیگار (داستان معروف "ویدمار" در رویارویی با نیمزوویچ)،وول خوردن سر میز،زمزمه کردن،نا مرتب قرار دادن مهره ها بر روی خانه های شطرنج با علم به اینکه حریف در این مورد وسواس داشته باشد و به کار گیری حقه های بیشمار دیگر.
۱.۱ کلاهبرداری از نوع کلاسیک
در شطرنج مهم است که بین تقلب و کلاهبرداری را مجزا ساخت به طوریکه کلاهبرداری یک روش قانونی برای شیره مالیدن سرحریف بدون زیر پا گذاشتن قوانین شطرنج است.مثالهایی از این نوع را ملاحظه فرمایید:
سال ۱۹۸۵ "نایجل شورت" ۱۵ ساله در یک جدول استاد بزرگی شرکت داشت.در دور ششم استاد بزرگ بلغاری "ایوان رادولف" را با مهره سفید متوقف کرد،در این دیدار بازیکنان به وضعیت زیر رسیدند.تنها راه حل باقی مانده برای "رادولف" تسلیم شدن است.او با زیرکی دریافت که حریف جوانش کم تجربه است و از حقه زیر استفاده کرد:
Short,Nigel D (2440) - Radulov,Ivan (2465) [A36]
Hamburg op Hamburg (6), 1981
38...Qf3 39.Rxd7 Qd1+ 40.Kg2.
این حرکت به سرعت انجام شد،سیاه دریافته بود که طرح کیش دائم را در آستین دارد.و هم اکنون دامی را گستراند:
40...Qe2+.
به طور طبیعی "نایجل" انتظار داشت که حریف کیشهایی را در خانه های d2 و یا c2 خواهد داد . این حرکات با 41.Kh3 پاسخ داده خواهد شد و پس از آن حریف چاره ای جز تسلیم نخواهد داشت.
خوشبختانه "نایجل" در دام حریف نیفتاد و هنگامی که دانست که حریف چه دامی برایش تدارک دیده است او را به روشی جالب تنبیه کرد.در این هنگام او در تفکری عمیق فرو رفت.جمعیتی از تماشاچیان در حال نظاره بازی بودند و همه شروع به خندیدن کردند. "رادولف" چاره ای جز خنده هایی نشان از کم آوردن نداشت و دستش را به علامت تسلیم دراز کرد."نایجل" حرکت:
41.Qxe2
را قبل از قبول باخت حریف بازی کرد.
1.2 نمونه ای موثق از تقلب
یک نمونه موثق از تقلب ثبت شده در طول مسابقه ای در زاگرب اتفاق افتاد،جایی که "فیشر" بالاتر از "اسمیسلوف،پتروسیان و کورچنوی" در جدول رده بندی مسابقات قرار داشت.استاد بزرگ غیر قابل مهار آمریکایی در بازی مقابل "کواسوویچ" دام زیر را تدارک دید:
Fischer,Robert James - Kovacevic,Vlatko [C15]
Rovinj/Zagreb Zagreb (8), 21.04.1970
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Nc3 Bb4 4.a3 Bxc3+ 5.bxc3 dxe4 6.Qg4 Nf6 7.Qxg7 Rg8 8.Qh6 Nbd7 9.Ne2 b6 10.Bg5 Qe7 11.Qh4 Bb7 12.Ng3 h6 13.Bd2 0-0-0 14.Be2 Nf8 15.0-0 Ng6 16.Qxh6 Rh8 17.Qg5 Rdg8 18.f3
به نظر می رسد که سیاه بعد از ادامه:
18...Nh4 19.Qe5 Nd7 20.Qf4 Nxg2 21.Kxg2 Rh4
می تواند برنده شود و سفید یا باید وزیر دهد و یا مات شود:
22.Qe3 Rxh2+ 23.Kxh2 Qh4+ 24.Kg1 Rxg3+ 25.Kf2 Rg8#.
به هر حال،"پتروسیان" و "کورچنوی" که در حال تماشای بازی بودند از دامی که "فیشر" برای حریف تدارک دیده بود آگاه شدند:
18...Nh4 19.fxe4! Rxg5 20.Bxg5
و سفید برنده است.همسر پتروسیان که در اینگونه موارد به عنوان همدست شوهرش در تاریخ شطرنج مشهور است، تجزیه و تحلیل دو استاد بزرگ را دنبال می کرد.به خاطر لجاجت با "کورچنوی"، با شتاب به طرف میز بازی رفت و به صورت زمزمه "کواسوویچ" را از این دام آگاه کرد.کواسوویچ حرکت:
18...e3
را بازی کرد و در ادامه "فیشر" که نقشه هایش نقش بر آب شده بود، بازی را باخت.این تنها باخت "فیشر" در طول 17 دور مسابقات بود، هر چند که در آن دوره از مسابقات، مقام اولی را با 2 امتیاز اختلاف نسبت به "کورچنوی" و "اسمیسلوف" به دست آورد(پتروسیان با نیم امتیاز اختلاف در مکان بعدی قرار گرفت.)
رهنمون کردن یک بازیکن در یک بازی شطرنج یکی از شایعترین اشکال تقلب در شطرنج است (شاید این به خاطر رقابت در مشارکت در رشوه دهی و رشوه گیری باشد) .با اینکه پیش از پیدایش و استفاده از ماشینهای شطرنجباز این عمل بیشتر شایع بوده است.اما امروزه رایانه ها اشکال دراماتیکی از این نوع تقلب را در شطرنج امروز باب کرده اند.شما هرگز نمی توانید حدس بزنید که: چه کسی برای اولین بار در تقلب با استفاده از رایانه پیشگام بوده است؟
کمک گرفتن غیر قانونی در طول بازی
تقلب در بین بازیکنانی که از طرف یک راهنما در طول بازی تغذیه می شوند بیسار شایع است(شاید این به خاطر رقابت در مشارکت در رشوه دهی و رشوه گیری در طول بازیها می اشد).با آنکه این عمل قبل از ظهور رایانه های شطرنجباز شایع بوده است. رایانه ها اشکال دراماتیکی از این نوع تقلب را در شطرنج امروز باب کرده اند.
دو روش در استفاده از رایانه به عنوان وسیله ای برای تقلب در شطرنج وجود دارد.
1-اساتید شطرنجی که حرکاتی بهتر از رایانه انجام می دهند و بدین ترتیب و به طور طبیعی حرکات خود را بر حرکات رایانه ترجیح می دهند و یا از آنها استفاده می کنند.
۲- بازیکنیانی که با کمک گرفتن از رایانه که حرکاتی بهتر از حرکات خود انجام می دهد و به طور طبیعی این حرکات را در طول بازی مورد استفاده قرار می دهند و از آن استفاده می برند.
در این مقاله ما با گزینه دوم سر و کار داریم و این نوع از تقلب را مد نظر قرار می دهیم.با انکه نوع دوم در گذشته کاربرد داشته است،نمونه تاریخی از این نوع را می توان به آدمک ماشینی مشهوری که توسط "وولفگانگ وون کمپلن" طراحی و ساخت شده است، اشاره داشت.
در اواخر قرن هجدهم میلادی دانشمندی مجارستانی که جزو برندگان جایزه نوبل هم بود، ماشینی را به شکل یک مرد ترکیه ای ساخت.این ماشین شطرنجباز تمامی حریفان خود را شکست داد.البته محرز است که این ماشین به شکلی هوشمندانه توسط انسانی که درون آن مخفی شده بود هدایت می شده است.
2.1 اولین کاربرد رایانه در تقلب
اولین باری که از رایانه به صورت نهان جهت کمک به یک بازیکن شطرنج به کار برده شد در آگوست 1980 در شهر هامبورگ و در کشور آلمان اتفاق افتاد.این فرد فریبکار کسی نبود جز نویسنده این مقاله که این عمل را با کمک چند نفر از کارکنان یک ایستگاه تلویزیونی آلمان،"کن تامپسون" از آزمایشگاهای "بل" مرتکب شد.قربانی این عمل استاد بزرگ آلمانی "دکتر هلموت پفلگر" بود.
"کن تامپسون" خالق "یونیکس " و پیشگام در شطرنج رایانه ای
در آن زمان ما در حال ساخت یک مستند علمی در مورد شطرنج رایانه ای بودیم و می خواستیم تا این کار خود را به صورت یک تور آزمایشی شطرنج که به قید قرعه گزینش می شد به اجرا بگذاریم.در آن زمان دکتر "پفلگر" در حال انجام یک نمایش همزمان شطرنج در جشنواره شطرنج هامبورگ بود،ما تصمیم گرفتیم تا به صورت محرمانه از رایانه در مقابل او استفاده کنیم."کن" به تازگی یک ماشین شطرنجباز با عنوان "بلی" را ساخته بود.ما این کار را به وسیله پنهان کردن یک فرستنده رادیویی زیر موهای "دیتر اشتیندر" یکی از همکاران جوانم که در آن مسابقه شرکت داشت، انجام دادیم.من می توانستم با او در حالی که در مکان مناسبی در طبقه بالای محل انجام مسابقه مستقر بودم، صحبت کنم."کن" در حالی که در نیوجرسی بود، حرکات را به وسیله تلفن به من انتقال می داد.
سخت افزار اولین ماشین شطرنجباز با عنوان "بلی"
من با یک دوربین حرکات روی صفحه را زیر نظر داشتم و به محض اینکه استاد بزرگ حرکت خود را انجام می داد آن حرکت را از طریق تلفن به "کن" منتقل می کردم و او حرکت را در رایانه ثبت می کرد.هنگامی که "هلموت" به میز می رسید من "کن" را خبردار می کردم و او بهترین حرکت انتخابی "بلی"(رایانه) را برایم می خواند.من حرکت را به گوشی "دیتر" از طریق امواج رادیویی منتقل می کردم و او هم به صورت هر چه طبیعی تر آن را به مرحله اجرا می گذاشت.
تصاویری که توسط بخش تولید تلویزیون گرفته شده است:" اشتینوندر" در حال نصب تجهیزات،"پفلگر" مشغول نمایش همزمان،"فریدل" و "تامپسون" در حال تقلب،"پفلگر" هنگامی که شنید چه انجام داده ایم بیسار شگفت زده شد.
پس از ساعاتی "پفلگر" تمامی بازیها به جز بازی با "بلی" را به نفع خود خاتمه داد.این درحالی است که او در حرکت ۴۹ یک راه برد روشن را از دست داد.
فوراً پس از پایان بازی با یک دوربین به سراغ "هلموت پفلگر" رفتیم و از او پرسیدیم که آیا متوجه چیز غیر طیبعی در این مسابقه نشده است؟ پاسخ داد:هیچ چیز! به او گفتیم:در یکی از بازیها با رایانه بازی کرده ای. "هلموت" در حالی که بسیار شگفت زده شده بود پرسید: کدام یک از بازیها؟ "هلموت" هنگامی که دانست آن یکی تنها بازی بوده است که در آن بازنده شده است."من متوجه چیز غیر عادی نشدم. خدای من! واقعاً اینها(رایانه ها) چه خوب اینروزها بازی می کنند".
۲.۲ تور آزمایشی شطرنج
پس از گذشت چند روز ما پنج بازی منتخب از این نمایش همزمان را برای کارشناسانی در تمامی جهان فرستادیم و از آنها درخواست کردیم که بازی انجام شده در مقابل رایانه را حدس بزنند.بسیاری از کارشناسان شطرنج اشتباه حدس زدند و بسیاری از کارشناسان رایانه درست حدس زدند.یکی از کسانی که در این نظرسنجی شرکت داشت "گری کاسپاروف" ۱۷ساله که در مسابقات قهرمانی جوانان جهان در دورتموند شرکت داشت، بود.هنگامی که در ضیافت شام این بازیهای منتخب را به او نشان دادم،وی با مطالعه بازیها و به درستی بازی رایانه را انتخاب کرد."کاسپاروف" شرح داد که: سایر بازیها دارای اشتباهات تاکتیکی هستند اما در بازی رایانه از این نوع اشتباهات وجود ندارد.
"گری کاسپاروف" قهرمان جوانان جهان در مسابقات دورتموند۱۹۸۰،"نایجل شورت" نفر دوم در سمت راست و و نفر سوم استاد بین المللی "ایوان ادواردو موروویچ" در سمت چپ دیده می شود.
۲.۳ داستان "وون نیومن"
در مسابقات قهرمانی آزاد جهان در سال ۱۹۹۳ و در فیلادلفیا یک بازیکن گمنام ظهور کرد.زیرکانه خود را "وون نیومن" نامیده بود.(او سیاهپوست بود و موهای خود را به صورت کلافی بافته بود).او بسیار عالی بازی می کرد و در دور دوم در مقابل استاد بزرگ "هلگی اولافسون" به نتیجه تساوی دست یافت.اما ناگهان در بازی چهارم و در حرکت نهم بازی متوقف شد و به دلیل افتادن وقتش باخت.در زیر این بازی را مشاهده می کنید:
J. von Neumann - D. Shapiro [C44] Philadelphia Open, 1993: 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.d4 exd4 4.e5.
یک حرکت بسیار عجیب.شاید "ون نیومن" با مهره سیاه حرکت ...Nf6 را از دست داده بود.
4...Nge7 5.Be2 Nf5 6.0-0 Be7 7.Nbd2 0-0 8.Nb3 d6 9.exd6 Qxd6
و در این لحظه از بازی سفید بازی را متوقف نمود و به خاطر وقت باخت.
0-1.
اما داستان دور نهم چنین بود:
J. von Neumann - NN [B40] Philadelphia Open, 1993: 1.e4 c5 2.Nf3 e6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 Bb4 6.e5 Nd5 7.Bd2 Nxc3 8.Bxc3 Bxc3+.
در اینجا "وون نیومن" چهل دقیقه فکر کرد،با آنکه تنها یک حرکت منطقی وجود دارد (گرفتن فیل با پیاده).سپس او برای مدتی از سالن خارج شد،در بازگشت حرکت:
9.bxc3
را بازی کرد و برنده شد.ظاهراً مشکل ارتباطی حل شده بود!!
"وون نیومن" همتراز با بازیکنان نخبه مسابقات و در حالی که درجه بین المللی نداشت جزو جایزه بگیران شد.به طور طبیعی همگان به این عملکرد این بازیکن ناشناخته و غیر معمول شک کردند.قبل از اعطای جایزه ۸۰۰ دلاری به وی از او خواستند تا یک مسئله آسان شطرنج را حل کند.او خودداری کرد و از آنجا دور شد و تا به امروز در هیچ مسابقه ای دیده نشده است.
ضمیمه
پس از انتشار این مطلب ما پیامی را از "دنیس اشترنزویک" دریافت نمودیم:
من با اشتیاق فراوان این مقاله را خواندم و به ویژه بخش بازی "وون نیومن" و "دانیل شاپیرو" را مورد توجه قرار می دهم.من در مسابقات آزاد جهانی در سال ۱۹۹۳ و در دور چهارم درست میز بعدی این دو بازیکن در مقابل "ولادیسلاو درویاگین" از روسیه بازی داشتم.چنین در خاطرم است که: پس از اینکه قرعه ام را دیدم به سر میز آمدم.من شناختی از حریفم نداشتم چه برسد به جوان بالا بلند سیه چرده ای با موهای کلافی. من حتی نمی دانستم که او خود را "جان وون نیومن" معرفی نموده است.نام دانشمندی با این اسم را شنیده بودم.من "دانیل شاپیرو" را می شناختم و چندین بازی در مقابلش انجام داده بودم.حرکات آن بازی را به خاطر دارم و آن با چیزی که شما ثبت نموده اید متفاوت است.فکر کنم که دو حرکت اول به این شکل است:
1 e4 e5 2 Nf3 Nf6
پس از آن "وون نیومن" یک پیاده از دست داد و پس از انجام ۹ حرکت اجازه داد تا وقتش بیفتد.بسیار عجیب بود.پس از بازی با "دانیل" صحبت کردم و او گفت که افراد بسیاری از این بازی "نیومن" متعجب شده اند.این اولین باری بود که دانستم باید چیزی غیر عادی اتفاق افتاده باشد.پس از گذشت چندین هفته و ماه، مجلات شطرنجی در مورد این اتفاق مطلب نوشتند. اگر شما این مطالب را در اختیار دارید لطفاً منتشر کنید چرا که من از سال ۱۹۹۳ تا به اکنون در مورد آن اتفاق کنجکاو هستم.
در ژانویه ۱۹۹۹ بحثی در بین بازیکنان برتر شطرنج حهان همانند کاسپاروف،آناند و تنی دیگر در مورد یک بازیکن مرموز آلمانی با درجه بین المللی زیر ۲۰۰۰ که به تازگی یک تورنمنت را بالاتر از بسیازی از اساتید بزرگ و بین المللی با عملکرد ۲۶۳۰ فتح کرده بود درگرفت.چگونه او توانسته بود چنین کاری کند؟ آیا با روشهای غیر معمول به این موفقیت دست یافته بود؟ این سوالها موجب شد تا تحقیقاتی در این زمینه صورت گیرد.
این نوشتار وام گرفته از کتاب "پیشرفت در نرم افزار شطرنجی ۹" به قلم پروفسور "اچ،جی،ون درهریک" استاد دانشگاه "مستریخت" و "بی،مونین" و دانشگاه "پدربوم" می باشداین کتاب توسط انتشارات دانشگاه "مستریخت" در سال ۲۰۰۱ (نوشته و ارائه شده در سال ۲۰۰) به زیور طبع آراسته شده است.این مقاله در سال 200 توسط نویسنده آن نوشته و ارائه شده است.
"آلورمان" در مسابقات آزاد "بابلینگر"
در طول مسابقات بزرگ "هوگیوین" در شهر "ویک آنزی" و در ژانویه ۱۹۹۹ یک موضوع مهم ذهن بسیاری را مشغول کرده بود گری کاسپاروف هر روز صبح در طول صرف صبحانه به کنار میز ویشی آناند می آمد و در مورد این موضوع صحبت می کرد.موضوع مورد توجه آنها ستاره جدید شطرنج آلمانها "کلمنس آلورمان" بود.این بازیکن تا به حال کشف نشده مسابقات آزاد "بابلینگر" را بالاتر از اساتید بزرگ و بین المللی حاضر در مسابقات فتح کرده بود و در کنار این سبک تهاجمی عجیبی را به نمایش گذاشته بود به طوریکه عنوان قهرمانی مسابقات را با کسب ۷.۵ امتیاز از ۹ بازی بدون حتی یک شکست به دست آورده بود.عملکرد پایانی او ۲۶۳۰ بود.این نتایج عالی موجب شده بود تا شطرنج به تیتر روزنامه های سراسر آلمان راه یابد و در صفحه اول در مورد آن نوشته شود.
این "کلمنس آلورمان" کیست؟ اگر می خواستم او را تصور کنم، می پنداشتم که یک پسر بچه ۱۷ ساله و با انگیزه است که تا به حال استعداد شطرنجی اش کشف نشده بود.اما نکته اینجا بود که "آلورمان" یک شطرنجباز ۵۵ ساله بود که دارای درجه بین المللی ایستایی در حدود ۱۹۰۰ در مدت ۲۰ سال دوران ورزشی اش بوده است.در کنار این می توان جایگاه او را در مکان ۱۰،۰۰۰ نفره شطرنجبازان آلمانی مورد محاسبه قرار داد. اما اگر بخواهیم از لحاظ نظری عملکرد فوق العاده او در مسابقات "بابلینگر" را مورد توجه قرار دهیم، بایستی او را پس از "آرتور یوسوپوف" دومین شطرنجباز برتر آلمان به حساب آورد.
اخبار مربوط به دستاورد اخیر "آلورمان" در همه جا به سرعت گسترش یافت، اما شاید خود "آلورمان" هرگز این را پیش بینی نمی کرد."آیا یک نسخه جیبی از دیپ بلو جهت این دوپینگ مغزی مورد استفاده قرار گرفته بود؟".این سوال را یکی از روزنامه ها مطرح کرد.روزنامه "اشپیگل" به کنایه نوشت:"در کنار گوته،بتهوون و اینشتین یک نابغه دیگر از نژاد آلمانها ظهور کرده است!!".
همه دوست داشتند تا بدانند که چگونه چنین چیزی ممکن شده است.به وِیزه هنگامی که برخی با آنالیز بازیهای "آلورمان" کشف کردند که تمامی حرکات با نرم افزار فریت همخوانی دارد. و این موضوع هنگامی افشا شد که "هارتموت متز" در نشریه شطرنجی "شاخمگزین ۶۴" در مورد آن نوشت.او مثالهای متعددی آورد مبنی بر اینکه نه تنها تاکتیکهای درخشانی که توسط "آلورمان" بازی شده است بلکه حرکات اشتباهو ضد پوزوسیونی هم از روی نرم افزار فریتز رونوشت شده است.
یکی از بازیهایی که به عنوان نمونه این شبهات را بیشتر متوجه به "آلورمان" می کرد، بازی دور آخر این بازیکن در مسابقات "بابلینگر" بود.این بازی سرنوشت قهرمان مسابقات را روشن می ساخت و آماتور همانند بی باکانه در برابر استاد بزرگ پیشتاز جدول مسابقات رودررو شد."آلورمان" در این بازی بدون هراس حریف را در یک سبک تهاجمی از صحنه بدر کرد و یه یک وضعیت برنده ساده پای گذاشت:
Allwermann,Clemens - Kalinitschev,Sergey (2505) [B32]
Boeblingen op 15th Boeblingen (9), 30.12.1999
1.e4 c5 2.Nf3 Nc6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 e5 5.Nb5 d6 6.c4 Be7 7.Be2 a6 8.N5c3 Nf6 9.0-0 Be6 10.Be3 0-0 11.Na3 Nd7 12.Qd2 Nc5 13.Nc2 f5 14.exf5 Bxf5 15.Bf3 Kh8 16.Bd5 Qe8 17.Rad1 Qg6 18.Na3 e4 19.f3 exf3 20.Bxf3 Ne5 21.Nd5 Bh4 22.Nf4 Nxf3+ 23.Rxf3 Qe8 24.Nd5 Ne6 25.Rdf1 Qg6 26.b3 Rf7 27.Nc2 Ng5 28.Bxg5 Bxg5 29.Qf2 Bxc2 30.Rxf7 Bf6
من این وضعیت را به تعدادی از بازیکنان حاضر در ویک آنزی نشان دادم ، همه راه برد آسانی را ارائه دادند،به عنوان مثال:
31.Rxb7, 31.Rd7
ویا حتی
31.Rxf6.
به خاطر داشته باشید که فشارهای کنترل زمانی اول در پیش است و قهرمانی مسابقات اسیر در چنگال "آلورمان" است.
بنا براین قهرمان ما چگونه بازی کرد؟
31.Qa7?!!
حرکتی فریتزوار!" آناند همانند یک اسب شیهه کنان و شادمان هنگامی که این حرکت و ادامه آن را دید از جا بلند شد (من فیلم این صحنه شادمانی آناند را در گزارشهای تصویری مجله اینترنتی پایگاه شطرنج شماره ۶۹ مورد استفاده قرار داده ام).او و دیگر بازیکنان فوراً دستهای پشت پرده رایانه را تشخیص دادند.
اگر شما موتور شطرنجی فریتز را در حالت چندگانه ارزیابی(multiple-variation mode ) قرار دهید خواهید دید که فریتز حرکت:
31.Qa7
با برتری ۱۰ پیاده بهتر از سایر گزینه ها می داند.یک برنامه نرم افزاری شطرنج به سادگی تفاوت بین حرکات محکمی را که نمی توان آنها را رد کرد، نمی فهد و خطر نمی کند.من به جرات می توانم بگویم که هیچ شطرنجباز انسانی نمی تواند با آخرین تحولاتی که به طور طبیعی یک مسابقه بوجود آمده، کنار بیاید.ادامه دادن بازی و به قضاوت گذاشتن خود.
31...Rg8 32.Qxb7 Be4.
سیاه تهدید ماتی در خانه g2 را دارد و تنها یک حرکت برای رهایی از این مصیبت وجود دارد:
33.Nf4.
اینها شاخه های تند و تیزی هستند که تنها فریتز بازی می کند.
33...Qf5 34.Qd7 Qe5 35.Kh1 g5.
بسیاری از بازیکنان انسانی ممکن است حرکت 36.Nh5 را بازی کنند.حرکات اسب برای امنیت بخشیدن و در عین حال حمله به مهره دشمن. اما فریتز و "آلورمان" از این استراتژیهای بی باکانه واهمه ای ندارند.
36.Nh3 g4 37.Nf2 Bf5.
در این وضعیت سفید تنها به حرکت وزیر برای خروج از خط حمله دشمن نیاز دارد. او سپس می تواند به راحتی کناری بنشیند و منتظر باشد تا حریف دستش را به علامت تسلیم دراز کند. اما فریتز و آلورمان تمایل به ایجاد تنش بیشتری دارند:
38.Nxg4.
اعصاب پولادین و یا شاید سیلیکونی؟ کلاهتان را قاضی کنید ،آیا این حرکتی است که باید قبل از انجام دو حرکت مانده به پایان کنترل زمانی اول مسابقه بازی شود،در حالی که سرنوشت عنوان قهرمانی مسابقات در گرو نتیجه این بازی است؟
38...Be4 39.R7xf6 Bxg2+ 40.Kxg2 Qe4+ 41.Kh3.
در اینجا "کالینیتسشف" تسلیم شد.در حالیکه طرفین با یکدیگر به نشانه پایان بازی دست می دهند."آلورمان" متذکر می شود که وضعیت نهایی به مات در ۸ حرکت منجر خواهد شد."من به این مسئله پی نبردم". این جمله را "کالینیتسشف" می گوید."آلورمان" با لبخند غیر عادی پاسخ می دهد:"آن را بررسی کنید حتماً پی خواهید برد که حق با من است".
بسیار خوب ،تمامی بایکنان با تجربه دقیقاً چنین کردند.همگی رایانه هایشان را روشن کرده و دست به دامن فریتز شدند.نرم افزار دقیقاً آنچه را که "آلورمان" به آن اشاره کرده بود را به نمایش گذاشت(شاید تنها بدون لبخند).
با رایانه ای مجهز به پنتیوم ۲-۴۰۰ با ۶۴ مگابایت رم و مجهز به نرم افزار فریتز ۵:۳۲ می توان مات در ۹ حرکت را دید البته باید حرکت ابتدایی سیاه را به حساب نیاورد تا بتوان مات در ۹ حرکت برای سفید را اعلام نمود.
من این وضعیت را به تعدادی از بازیکنان حاضر در مسابقات ویک آنزی نشان دادم،هیچکدام نتوانستند مات را پیدا کنند."ویشی آناند" گفت اگر شما به من اطلاعاتی اولیه درمورد تعداد حرکات منجر به مات را نداده بودید، ممکن بود من مات در پانزده حرکت را حدس بزنم."اوتو بوریک" ویراستار مجله "شاخمگزین" وضعیت را به بازیکنان بسیاری از جمله اساتید بزرگ در یکدوره مسابقات تیمی نشان داد.آنها هم نتوانستند مات را پیدا کنند."بوریک" تلاش کرد تا بر روی همه شاخه ها کار کند.او می گوید آنها را به عنوان یک مطلب در آخرین شماره مجله منتشر کردیم.در اینجا برخی از واریانتهای حاد را می آوریم:
: 41...Qe8 42.Qf5 Qc8 43.Qf4 a5 (43...Qxg4+ 44.Qxg4 Rxg4 45.Kxg4 Kg7 46.Kh5 a5 47.Rf8 a4 48.R1f7#; 43...Qc5 44.Rf8 Qh5+ 45.Kg2 Qg6 46.Rxg8+ Qxg8 47.Qd4+ Qg7 48.Rf8#; 43...Qe8 44.Rf7 Rg7 45.Qd4 Qe5 46.Nxe5 Rg3+ 47.Kxg3 Kg8 48.Ng6 hxg6 49.Qg7#) 44.Rf7 Rg6 45.Rf8+ Qxf8 46.Qxf8+ Rg8 47.Qxd6 a4 (47...Rxg4 48.Rf8+ and 49.Qf6 mate) 48.Qe5+ Rg7 49.Rf8#.
تنها فریتز با اطمینان می تواند مات را بیابد-آنهم پس از بررسی ۳۳.۱۱۷ میلیون وضعیت مختلف.
همچنین پس از مسابقات "بابلینگر" تعدادی از کارشناسان بر روی این مسئله کار کردند،و به آنالیز بازیهای "آلورمان" پرداختند.آنها همگی به یک نتیجه مشترک دست یافتند: در یک مسابقه با کنترل زمانی، فریتز بسیاری دیگر از حرکاتی را که "آلورمان" به اجرا گذاشته بود را بازی می کرد.گمانه زنیهای بسیاری وجود داشت که چگونه "آلورمان" از کمک رایانه استفاده برده است.مسوول برگزاری مسابقات "بالینگر" معتقد بود که با توجه به اینکه دمای سالن مسابقات معمولا ً۳۲ درجه سانتیگراد بود، "آلورمان" با پوشش یک کراوات و کت اسپرت مشکی سر میز حاضر می شد.برخی پیش بینی می کردند که یک دوربین کوچک در پشت کراواتش پنهان کرده بود.موهای بلند و پر پشتش به آسانی به او اجازه مخفی کردن یک گیرنده را می داد.در همین حال هارتموت متز گزارش داد که آلورمان از یک فروشگاه لوازم الکترونیکی یک قطعه تهیه کرده است.
شوربختانه "آلورمان" خودش را از این موضوع کنار گرفت.کمی پس از مسابقات یک نامه بر روی اینترنت منتشر کرد و گفت که نتایج او در این مسابقات، دستاورد ۴۰ سال فعالیت شطرنجی او بوده است،موفقیتش را مرهون تدارک دقیق به خصوص در شاخه "سونشینکوف" دانست."من هم اکنون درک خوبی از این واریانت دارم و همین به من جهت غلبه بر استاد بزرگ "کالینیتسشف" در دور پایانی کمک کرد". اتهامی که در رسانه ها متوجهش شده بود کار را برای او آنچنان مشکل ساخته بود تا به هرگونه خطاایی اذعان کند .او می توانست با اعتراف به کمک گرفتن از رایانه به این نکته که پیشرفت تکنولوژی چه مقدار در شطرنج امروز مهم و خطرناک است،کمک کند و در نهایت جایزه ۱۶۶۰ مارکی قهرمان مسابقات را عودت دهد.بر خلاف این تهدید کرد که از هرکس که او را به تقلب متهم کند،اقامه دعوی خواهد کرد -البته او پس از اینکه روزنامه اشپیگل داستانش را منتشر کرد، چنین نکرد.
پس از اینکه مطالبی در روزنامه ها و مجلات آلمانی منتشر شد،"آلورمان" نامه ای بلند بالا مبنی بر بیگناهی خود نوشت.در کنار این از این نکته که هیچکس بازیهایی که به تبرئه از او کمک می کرد را مورد توجه قرار نداده بود، گله داشت. "بازی دوم من می تواند نمونه خوبی برای یک خواننده واقع بین باشد.هر کسی می تواند ببیند که یک برنامه رایانه ای به آسانی این بازی را به برد تبدیل می کند".
بسیار خوب بگذارید نگاهی به این بازی با فریتز بیندازیم.
Giacopelli,Vincenzo (2145) - Allwermann,Clemens [A46]
Boeblingen op 15th Boeblingen (2), 26.12.1998
1.d4 Nf6 2.Nf3 e6 3.Bg5 c5 4.e3 h6 5.Bxf6 Qxf6 6.Nbd2 cxd4 7.exd4 Nc6 8.c3 d5 9.Bd3 Bd6 10.0-0 0-0 11.Re1 Bd7 12.Nf1 Rac8 13.Ne3 a6 14.Ng4 Qf4 15.h3 Bc7 16.g3 Qd6 17.Qd2 Ne7 18.Nh4 Bb5 19.Bc2 h5 20.Ne5 Be8 21.Qd3 g6 22.g4 f6 23.Nef3 hxg4 24.hxg4 Bf7 25.Qe3 g5 26.Ng2 Kg7 27.Kf1 Rh8 28.Ke2 Qb6 29.Kd2 Ng6 30.Bxg6 Bxg6 31.b3 Rh3 32.Qe2 Rch8 33.Rg1 Be4 34.Nfe1
طبق روال معمول در این مسابقات، "آلورمان" حریف را از صحنه به در کرده است و وضعیتی برنده دارد.فریتز ۵.۳۲ که تمامی حرکات را تا به اینجای پیشنهاد داده است اکنون وضعیت را ۴.۰۶ پیاده به نفع سیاه ارزیابی می کند به جز ادامه زیر را:
34...Bh2 35.f3 Bxg1 36.fxe4 Rxc3 37.Nc2 Bxd4 38.Rc1 Qa5 39.Nxd4–+.
اما "آلورمان" چگونه بازی کرد؟
34...Bxg2?
یک حرکت اشتباه با حرکت فیلی خطاکار! پس از این حرکت، فریتز وضعیت را با افتادن ۴ پیاده برتری، متعادل ارزیابی می نماید.بازی چنین ادامه یافت:
35.Nxg2 Rh2
و تساوی پذیرفته شد.
گمانه زنیهایی زده می شد که "آلورمان" حرکات را با نشانه های رمزی به زبان "مورس" دریافت می کرده است: "دید،-دید-دید-دید" به معنی حرکت فیل،"دید-دید-دید-دید-دید-دید-دید-دید" به معنای خانه H و "دید-دید" به معنای شماره ۲.اوه، شاید یک نفر رمز را اشتباه متوجه شود و یک "دید" را از تو بیندازد.به خاطر داشته باشید که این وضعیت در بازی دوم بوده و همه چیز به درستی انجام نشده است.
پس از گذشت چندین ماه از این موضوع اداره تجسس پلیس منطقه در مورد جریان "آلورمان" به کنکاش پرداخت و او را به جرم اختلاس مبلغ ۱۶۶۰ مارک(معادل ۸۵۰ دلار) مورد اتهام قرار داد.استاد بزرگ "رینر ناک" به عنوان مشاورو کارشناس فریتز(ناک در آنزمان برای پایگاه شطرنج کار می کرد) تایید کرد که تمامی بازیها و حرکت به حرکت با "فریتز۵.۳۲" و "پاوربوک۹۹" همخوانی دارد.حتی کوچکترین اشتباهات چاپی موجود در وضعیتهای "پاوربوک" عیناً در یکی از بازیها به کار رفته است. حتی در این اثنا "هارتموت متز" اذعان کرد که یک فروشگاه لوازم الکترونیکی را سراغ دارد که به "آلورمان" یک وسیله الکترونیکی که احتمالاً به عنوان ابزاری جهت انتقال حرکات مورد استفاده قرار می داده ،فروخته است. بنا به تصدیق فروشنده لوازم الکترونیکی "آلورمان" بر روی این نکته که این فرستنده بتواند او را قادر نماید تا چهار کد را در یک رادیوی دستی وارد کند اصرار داشته است.او همچنین یک دریافت کننده کوچک که بتوان آنرا در گوش پنهان نمود تا از زیر موهها قابل رویت نباشد را خریداری نموده است.
به هر حال پس از چندین ماه اداره تجسس این پرونده را به خاطر نداشتن شواهد کافی بایگانی نمود.رییس دادگاه پرونده اظهار می دارد که نظر به اینکه" حرکاتی که توسط بازیکنان خوب بازی می شود اغلب با حرکات کامپیوتر همخوانی دارد و به دلیل اینکه هیچگونه شهود دیگری در این زمینه یافت نشده است و هیچکس مدرکی دال بر این موضوع که ثابت کند این بازیکن در طول مسابقات از لوازم الکترونیکی استفاده کرده باشد، وی از این اتهام مبری است".از سوی دیگر فدراسیون شطرنج "باوارین" در اقدامی شدید، "آلورمان" را از حضور در مسابقات آتی منع کرد.
قبل از اینکه این حکم به اجرا در آِد "آلورمان" در چندین مسابقه شرکت کرد و تمامی تماشاگران و خبرنگاران از نزدیک بازیهای او را زیر نظر داشتند و در پایان همانگونه که انتظار می رفت، عملکردی همانند یک بازیکن با درجه زیر ۲۰۰۰ داشت.
