استاد یوسف صفوت

         استاد یوسف صفوت

یوسف صفوت نخستین قهرمان و استاد ملی تاریخ شطرنج ایران در سن 71 سالگی در نهایت سکوت و فراموشی در سرای سالمندان سعادت آباد تهران دیده از جهان فرو بست ...

استاد یوسف (سیروس، یونس) صفوت در سال 1310 در تهران دیده به جهان گشود.

علاقه وافر و پشتکار مثال زدنی استاد باعث شد که از همان سنین جوانی به عنوان یک بازیکن تراز اول در عرصه شطرنج کشور مطرح شود و با حضور او و پیشکسوتانی نظیر آقایان عصار، نوابی، لطفی، مصطفوی و نظریان به تدریج نسل اول شطرنج بازان ایرانی که هسته اولیه تیم ملی ایران در المپیاد جهانی شطرنج مسکو را تشکیل می دادند، شکل گرفت.

نخستین استاد ملی تاریخ شطرنج ایران - پیشرفت صفوت آنقدر سریع بود که در اولین دوره مسابقات قهرمانی شطرنج  ایران در سال 1335 به مقام قهرمانی رسید و با تکرار این عنوان در سال های 1336، 1338 و 1344 به مقام شامخ استاد ملی شطرنج ایران دست یافت. (بر طبق قانون فدراسیون)

وی عضو اولین تیم ملی تاریخ شطرنج ایران اعزامی به مسابقات المپیاد جهانی شطرنج مسکو در سال 1956 بود. استاد صفوت مدت 15 سال (فواصل سالهای 1335 تا 1350) عضو ثابت تیم ملی شطرنج ایران بود و در این فاصله علاوه بر المپیاد جهانی مسکو در چهار المپیاد دیگر مونیخ 1958، وارنا 1962، حیفا 1964 و زیگن 1970 حضور یافت.

اغلب بر روی میز یک تیم ملی ایران دست به مهره می شد و جالب اینکه اغلب زیباترین بازی ها متعلق به ایشان بود.  در اولین حضورش در المپیاد جهانی مسکو بازیهای ایشان مورد توجه شدید مفسران قرار گرفت!

تنها شطرنج !؟ - تسلط استاد در موسیقی، فلسفه، ادبیات فارسی و حتی نجوم بر همه آشکار بود. وی علاوه بر دارا بودن اخلاق بسیار والا و نیکو که ایشان را زبانزد خاص و عام نموده بود، حافظ و مفسر آثار شعرای بنام ایران از قبیل حافظ، مولونا، سعدی و خیام بود. ساز تخصصی استاد سه تار بود در حالی که تار را نیز دلنواز می نواخت.

ایشان به علت مراقبت از مادر بیمار و رابطه عاطفی شدید با او هیچ گاه ازدواج نکرد.

در زمان حیاتش از او برای نگارش مقدمه برای بسیاری کتب شطرنجی درخواست  می­شد که در این میان مقدمه ترجمه کتاب وسط بازی الکسی سوئیتین جزء بیادماندنی ترین هاست.

خانواده ای هنرمند - داریوش صفوت بزرگترین برادر استاد صفوت؛ از اساتید بنام موسیقی ایران است. دکتر داریوش صفوت در سال ۱۳۴۷ مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران وابسته به سازمان رادیو تلویزیون وقت را بنیان نهاد و تا سال ۱۳۵۹ مدیریت آن را بر عهده داشت. از جمله ویژگی‌های این مرکز این بود که شاگردانی همچون محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی، جلال ذوالفنون و ... حقوق می‌گرفتند تا از بزرگان موسیقی ردیف و نوازندگی بیاموزند!

استاد داریوش صفوت همچنین کنسرت‌های متعددی را در اقصی نقاط جهان اجرا نموده ‌است. از شاگردان معروف وی می توان پرویز مشکاتیان، مجید کیانی و دکتر هما سادات افسری را نام برد. داریوش صفوت در سال ۱۳۸۵ موفق به دریافت نشان «شوالیه هنر و ادب» Chevalier De L'ordre Des Arts et Des Letters گردید که بالاترین نشان هنری کشور فرانسه می‌باشد.

برادر دیگر وی یکی مشهورترین گیتاریست های جهان به شمار می رود که البته در خارج از ایران و با نام دیگری زندگی می کند. خواهر ایشان سرکار خانم فرشته صفوت 67 ساله با تسلط کامل و مثال زدنی به دو زبان انگلیسی و فرانسه، پیانیستی زبردست و نقاشی ماهر است.

استاد یوسف صفوت با اینکه تحصیلات آکادمیک چندانی نداشت در نگارش پایان نامه های بی شماری (در مقطع دکترای ادبیات فارسی!) نقشی موثر داشت. وی یکی از کارمندان عالی رتبه شرکت ملی نفت ایران بود.

و سرانجام درگذشتی غریبانه - سرانجام نخستین استاد ملی تاریخ شطرنج ایران در حالی که در سالهای پایانی عمر به بیماری آلزایمر دچار شده بود در تاریخ نهم بهمن ماه سال 1381 در سن 71 سالگی در سرای سالمندان سعادت آباد تهران چشم از جهان فرو بست.

> مشاهده بازی های استاد یوسف صفوت

استاد پیشکسوت پرویز رحیم خانی در شهریور ماه 1375 در نخستین شماره ماهنامه شطرنج ایران نوشته است :

اولین پرواز به گذشته را اختصاص به استاد یوسف صفوت و اولین حضور تیم ملی ایران در المپیاد جهانی شطرنج می دهیم.

صحبت درباره شطرنج معاصر ایران و استاد یوسف صفوت تقریباً مترادف است. این دو چندان در هم عجین شده اند که گفتگو درباره یکی بدون دیگری معنایی ندارد ...

درباره بازی های استاد، شرکت وی در مسابقات داخلی و بین المللی مطالب زیادی هست که بعضی نوشته شده و نوشته خواهد شد. در این اشاره مختصر که مربوط به اولین حضور ایران در المپیاد شطرنج است، درباره شخصیت والای این انسان دانشمند قدری صحبت می کنیم.

مهارت وی تنها در شطرنج نیست. استاد در ادبیات و زبان فارسی و عربی فاضل و صاحب نظر است. دوستان و شاگردان ایشان که بسیار هستند مشکلات خود را در شعر و بخصوص شعر حافظ، از ایشان می پرسند.

در شناخت خیام و دیگر بزرگان ادب ایران بی اطلاع نیستند. استاد صفوت در موسیقی ایرانی نیز بسیار وارد هستند و نگارنده سعادت این را داشته که به وقت نواختن تار و سه تار (دو سازی که استاد توانا هستند) خدمت ایشان باشم.

در موسیقی کلاسیک نیز دستی تمام دارند و با آثار بزرگان موسیقی آشنایند.

گفتنی زیاد است. علاوه بر این، ایشان همیشه ورزش بدنی را مورد توجه قرار داده اند. در جوانی به ژیمناستیک و شنا و در تمام دوران زندگی به بدن سازی و تزکیه از راه یوگا و کوهنوردی مشغول بوده اند.

استاد علاقه ی خاصی به جوانان دارند و همیشه شاهد بوده ام که از پیشرفت جوانان و پیروزی آنان شاد شده اند و هیچ گاه عادت مذموم بغض و حسادت در ایشان دیده نشده است.

این مطلب نوشته یک شاگرد درباره ی استادش نیست. تدریس ایشان در کلاسهای شطرنج برای جوانان شاهد این مدعا است.

مطلب زیر از نشریه ی فدراسیون شطرنج کشور، ضمیمه مجله انجمن ملی تربیت بدنی و پیش آهنگی ایران، شماره چهارم به دست آمده است. مدیر : خشایار مصطفوی کاشانی، تاریخ انتشار یکم آبان ماه 1335، بهای این شماره در سراسر کشور 10 ریال، آبونمان برای ده شماره در سراسر کشور 85 ریال.

» دوازدهمین المپیاد شطرنج و بیست و هفتمین کنگره فدراسیون بین المللی

هشت نفر برای شرکت در این مسابقات انتخاب شدند ...

«میز اول برای آقای یوسف صفوت، دوم آقای خشایار مصطفوی، سوم آقای عبدالحسین نوابی، چهارم آقای عباس لطفی، دو نفر آقایان دکتر عصار و مهندس نظریان عنوان رزرو داشتند. و به علاوه آقایان صمصامی و مشهور به عنوان نماینده ایران همراه تیم بودند»

 
خشایار مصطفوی و یوسف صفوت

جریان سفر آقایان جالب توجه است ...

هیئت هشت نفری به ریاست آقای عصار در ساعت 5 صبح روز یکشنبه 28 مرداد (روز تاریخی!) از تهران به بندر انزلی حرکت کرد و پس دو روز توقف در آنجا با کشتی به سوی باکو رهسپار شد.

ساعت 5 روز چهارشنبه 31 شهریور به باکو رسید و پس از یک روز و نیم توقف با طیاره به طرف مسکو حرکت کرد ...

داستان زون غرب آسیا خواندنی است ...

به علاوه بنا به پیشنهاد نماینده ی ایران و تصویب سایر نمایندگان، زون  (Zone)جدیدی به نام زون آسیایی تشکیل گردید ... چون سطح شطرنج رژیم اشغالگر قدس از سایر کشورهای این زون بالاتر بود و به علاوه دو استاد بین المللی موسوم به چیرنیاک و پودات داشت مقرر شد که مرکز زون آسیایی آنجا باشد.

نه زون شطرنج در آن زمان در دنیا بود : 1- اروپای غربی، 2- اروپای مرکزی، 3- اروپای شرقی، 4- اتحاد شوروی، 5- آمریکا، 6- کانادا، 7- امریکای مرکزی، 8- امریکای جنوبی و 9- آسیا شامل کشورهای ایران، رژیم اشغالگر قدس، استرالیا، فیلیپین، مغولستان و هندوستان.

«ضمناً به آقای "دگالوای اوکلی" از بلژیک و "ویکتور کورچنوی" از شوروی درجه ی استاد بزرگی داده شد»

جشن افتتاحیه ی دوازدهمین المپیاد شطرنج در تالار مرکزی ارتش سرخ برگزار شد. در این جشن رئیس فدراسیون بین المللی شطرنج آقای فلس رگارد (سوئدی) و معاون اول او آقای مارسل برمان (فرانسوی) شرکت کرده بودند ...

در این مسابقه که در سال 1956 در مسکو برگزار شد، 34 تیم شرکت کرده بودند. با توجه به مسابقات تیم های آسیا که گزارش آن را در همین شماره می خوانید و 41 تیم در آن شرکت کرده است، فرق این دو را می فهمیم.

این 34 تیم به چهار گروه تقسیم شده بودند. گروه چهارم شامل کلمبیا، رومانی، مجارستان، بلژیک، ایران، آلمان شرقی، چکسلواکی و فیلیپین بود. در این گروه مجارستان اول و ایران هشتم شد. تنها برد ایران 2.5 بر 1.5 از تیم بلژیک بود.

تیم شوروی در دسته ی خود اول و به طور کلی قهرمان المپیاد شناخته شد. تیم یوگسلاوی دوم و تیم مجارستان سوم شد. تیم شطرنج ایران در دسته خود با 19 پوئن از 36 پوئن چهارم شد.

در دور اول ایران با یونان بازی می کرد. این مسابقه را تیم ایران 3 بر 1 به یونان باخت و تنها بازی صفوت با استاد یونانی سیاپراس به نفع ایران تمام شد.

 مشاهده بازی

 «نخستین پیروزی تاریخ ایران در المپیاد های جهانی شطرنج»
صفوت با شکست استاد سایپراس تک امتیاز ایران را از یونان گرفت
  

 مشاهده بازی

استاد صفوت علی رغم ارائه یکی از درخشان ترین بازیهای المپیاد
نتیجه را به استاد بزرگ ویلیام لومباردی (تنها دستیار بابی فیشر) سپرد
 

 مشاهده بازی

استاد صفوت در برابر استاد بزرگ اوکلی یکی از مشهورترین تئوریسن های جهان

  مشاهده بازی

پیروزی استاد صفوت در برابر لئونارد باردن یکی بنام ترین مربیان شطرنج جهان
و خالق کتاب چگونه بهتر شطرنج بازی کنیم (نام کتاب در ایران : تئوری شطرنج)

مسعود مصلحی خبرنگار توانای سال های دور روزنامه اطلاعات و (تنها خبرنگار ایرانی حاضر در رویارویی قهرمانی جهان کارپف - کورچنوی در باگیو فیلیپین) در رابطه با استاد صفوت گفته است:

در جمع پیشکسوتان که هستم همه از استاد صفوت به نیکی یاد می کنند. استاد خشایار مصطفوی کاشانی بارها به من متذکر شده اند که استاد صفوت برخلاف ما که همیشه با کتاب و تدارک وارد مسابقات می شدیم، تنها همراهش بر سر میز مسابقه خلاقیتش بود. جالب اینکه این خلاقیت که برپایه شعور شطرنجی ناب وی استوار بود، همیشه تئوری های کتاب را غافلگیر می کرد!!

منبع:«آچمز، سایت تخصصی شطرنج ایران»