چگونه برای بازی آماده شویم(نحوه تدارک قبل از بازی شطرنج)
اسرار استاد بزرگی
چگونه برای بازی آماده شویم(نحوه تدارک قبل از بازی شطرنج)
از استاد بزرگ ایگور اسمیرنف
ترجمه از : خانم رینا فقیه
در این درس ، در مورد آماده شدن برای دور بعد یک مسابقه وقتی که حریف بعدی ما مشخص شد بحث خواهیم کرد . در شطرنج امروزی ،آماده سازی برای موفقیت در مسابقه ضروری است . برنامه های کامپیوتری امروزی ( پایگاههای اطلاعاتی از بازیها و موتورهای بررسی شطرنج ) تدارک را قوی و تقریبا َ ضروری و جزو زرادخانه یک بازیکن شطرنج ساخته است . چه بسا بازیکنان قدرتمندی که برخی از مواقع، بازیهایی را فقط بر اساس تدارک قبل بازی می برند! خوب تدارک دیدن تفاوت زیادی ایجاد خواهد کرد . غالباَ در مسابقات، استاد بزرگان با بازیکنان ضعیف بازی کرده و پس از 15-10 حرکت اول ،به وضعیت برنده دست می یابند . داستان معروفی درباره بازی بین کاسپارف و لکو (که هر دو از استاد بزرگان فوق العاده هستند ) وجود دارد. بازی پیچیده ای بین این دو انجام می گیرد ،اما در نهایت کاسپارف پیروز می شود . بعد از اتمام بازی، لکو سعی کرد شاخه های بهتری را به او پیشنهاد دهد . کاسپارف پاسخ داد :" تمام این حرکات را من در خانه تدارک دیده بودم. "
طی این درس ، من به شما اسرار تدارک دیدن استاد بزرگان را خواهم گفت . با استفاده از این ایده ها شما می توانید تدارک حریف را خنثی و بسیاری از بازیها را با داشتن برتری تئوریکی و روانشناختی قبل از شروع بازی، ببرید!
این درس بیشتر از آنکه مورد نیاز بازیکنان آماتور باشد ، برای بازیکنان حرفه ای لازم است .
آیا در مسابقات شرکت می کنید و می خواهید بازیها را ببرید؟ پس این درس مختص شماست !
ایده اساسی تدارک دیدن چیست ؟ اول باید خودتان را بشناسید.
چطور باید اینکار را انجام دهید ؟ با تجزیه و تحلیل بازیهای خودتان ( هم در بازیهایی که آنها را برده اید و هم بازیهایی که باخته اید )به سادگی می توانید نقاط قوت و ضعف شیوه بازی خود را دریابید . پس از این مرحله شما باید نقاط قوت خود را با نقاط ضعف حریف مقایسه کنید .
اما چگونه می توانیم روش بازی حریف را تجزیه و تحلیل کنیم ؟ کافی است اطلاعات لازم در مورد حریف را جمع آوری و سپس آن اطلاعات را تجزیه و تحلیل کنیم . برای جمع آوری اطلاعات درباره حریف باید از اطلاعات داده(دیتابیس) استفاده کنید، برنامه هایی که دارای بازیهای بازیکنان شطرنج است چنین مسابقاتی در فدراسیون جهانی شطرنج ثبت شده است.
دو برنامه شطرنجی که مورد استفاده بازیکنان حرفه ای شطرنج می باشند : ChessBase و Chess Assistant است.
شما می توانید یکی را که بیشتر دوست دارید انتخاب کنید . من به شما نشان خواهم داد که چگونه از ChessBase که برنامه متداولتری می باشد استفاده کنید .
شما می توانید در مورد این برنامه در سایت Chessbase.com بخوانید و شما می توانید برنامه Chessbase را در بخش shop خریداری کنید .
اجازه دهید تدارک را آغاز کنیم . در ابتدا لازم است تمامی بازیهای حریف را پیدا کنیم . دو راه وجود دارد می توانیم در پایگاه داده کلیک راست کرده و search(جستجو )را انتخاب کنیم سپس نام و نام خانوادگی حریف را تایپ و Ok می کنیم . برنامه تمام بازیهای این بازیکن را پیدا می کند. روش دومی که من استفاده از آن را به شما توصیه می کنم باز کردن پایگاه اطلاعات داده بازیکنان(با دوبار کلیک بر روی آن) و پیدا کردن نام حریفتان در لیست بازیکنان می باشد . اینجا می توانیم از نوار جستجو استفاده کنیم . چرا من این روش را توصیه می کنم ؟؟
چون گاهی شما درباره دیکته صحیح نام حریفتان مردد هستید . همچنین در اطلاعات داده اشتباهاتی وجود دارد . گاهی اوقات یک بازیکن می تواند با چندین نام مختلف وجود داشته باشد .استفاده از راه اول جستجو میتواند منجر به اشتباه شود و من آن را پیشنهاد نمی دهم . کتابخانه بازیکنان به شما اجازه میدهد که لیست اسامی نزدیک به هم را ببینید که با آن شما می توانید به سهولت مخزن نامها(و اسامی مشابه) را تشخیص دهید . بعلاوه من به شما پیشنهاد می کنم که جستجوی خود را نه فقط با نام خانوادگی بلکه با نام نیز انجام دهید . چرا که گاهی اوقات اسامی در این پایگاه داده ها وارونه است .
حال بگذارید در مقابل حریفی فرضی آماده شویم . من اولین بازیکن لیست را انتخاب خواهم کرد . البته این یک انتخاب کاملاَ تصادفی است تا به شما طریقه صحیح آماده شدن را نشان دهم .
بنابر این ما در مقابل Aaberg Anton آماده خواهیم شد . امیدوارم که او از دستم عصبانی نشود چون می خواهم به همه نشان دهم که چگونه در برابر او بازی کنند . قبل از اینکه نگاهی به بازیهای او بیندازیم به شما توصیه میکنم تا به سایت رسمی فیده (www.fide.com)سری بزنید .جاییکه می توانید اطلاعاتی کلی درباره بازیکنان بیابید . در بخش ریتینگ /تمام بازیکنان ،ما میتوانیم Aaberg Anton را پیدا کنیم. (می توانید از بالای ستون وسط سایت صفحه شطرنج جستجو کنید) نام او را تایپ کرده و جستجو را بزنید . نام او در لیست بازیکنان ظاهر خواهد شد . در پروفایل او میتوانیم نام کشور ،عنوان ،ریتینگ و سال تولد و جنسیت او را ببینیم .
حتی این اطلاعات کلی می تواند مفید باشد . به عنوان مثال ،بازیکنان جوان ،معمولاَ دانش پایه ای وسیعی ندارند ،آنها دوست دارند حمله کنند ،دید تاکتیکی خوبی دارند اما در مورد بازی استراتژیکی و آخر بازی مشکل دارند .زنان معمولاَ با سبکی محکم و واضح بازی می کنند . آنها سعی می کنند یک هدف مشخص برای حمله بیابند،شاخه های جزئی زیادی محاسبه می کنند .اما از درک کلی وضعیت مشکل دارند. مردان مسن معمولا دوست دارند پوزیسیونهای ساده و آخر بازیها را بازی کنند ،جاییکه آنها می توانند از درک استراتژیکی و تجربه خود استفاده کنند . آنها در وضعیتهای پیچیده و سخت زیاد خوب نیستند . یقیناَ تمام اینها کلیات می باشند . اما اغلب واقعیت دارند . اطلاعات دیگری نیز در اینجا هستند . در بخش آمار بازی، ما می توانیم آمار بازیهای بازیکن را با هر دو رنگ ببینیم .(بعد از پیدا شدن بازیها در همان اتاق بازیها دکمه s را بزنید در پروفایل فیده هم این آمار وجود دارد) گاهی اوقات ما تشخیص خواهیم داد که حریفمان در بازی با رنگ سفید یا سیاه مشکل دارد . بنابر این ما سعی خواهیم کرد از نقطه ضعف او استفاده کنیم . در مورد Aaberg ما می بینیم که نتایج او در هر دو رنگ کاملاَ مشابه هستند . پس اینجا برایمان اطلاعات مفیدی وجود ندارد .
(اطلاعات بازی از مگا دیتابیس 2012)
پیشرفت ریتینگ سایت فیده، بخش بسیار مفیدی از نظر اطلاعات است . اینجا ما می توانیم جدول ریتینگ و تعداد بازیها را در زمانهای مختلف ببینیم .با تجزیه و تحلیل این اطلاعات ما می توانیم به نتایج بسیاری دست یابیم . به عنوان مثال ما میتوانیم مشاهده کنیم که Aaberg از سال 2000 بازی شطرنج را آغاز کرده (البته با جستجو در برنامه های دیتابیس و playerbase مشاهده می شود که از سال 1991 بازی دارد ) و پیشرفت خوبی داشته و به ریتینگ 2400 رسیده است . پس از آن به نظر می رسد یادگیری شطرنج را متوقف کرده است زیرا نتایج حاصله او بدتر شده و در همان سطح باقی مانده است. بگذارید به این جدول نیز توجه کنیم. می توانیم ببینیم که Aaberg زیاد بازی نکرده است . گاهی اصلا َ بازی نکرده است . ما کجا می توانیم از این اطلاعات استفاده کنیم؟شاید بتوانیم نتیجه گیری کنیم که او یک بازیکن حرفه ای نیست. بازیکنان حرفه ای بازیهای خیلی زیادی می کنند . به نظر می رسد که او شطرنج را در چند سال گذشته یاد گرفته است ،اما بازی را متوقف کرده و حالا او آماتوری است که یکی دو مسابقه را در سال فقط برای لذت بازی می کند . یعنی او از نو آوریهای تئوری شطرنج ، شاخه های جدید شروع چیزی نمی داند و شاید دانش شروع بازی او سطحی است چون او فقط طی مسابقات شروع بازی را مطالعه می کند . بنابراین ما سعی خواهیم کرد که از این مورد استفاده و شاخه ای مدرن را برای این بازی تدارک خواهیم دید . همچنین ما باید شاخه گشایشی پیچیده ای را ترجیحاَ با واریانتهای اجباری زیاد انتخاب کنیم . چون ما آن را به خوبی میدانیم ( اگر شروع بازی شما باشد ) و برای Aaberg یادگیری عمیق آن طی چند ساعت آمادگی قبل بازی ممکن نخواهد بود . برای دیگر بازیکنان موقعیت می تواند کاملاَ متفاوت باشد . به عنوان مثال ، بازیکنان زیادی ریتینگ 2400 - 2300 دارند که غالباَ بازی می کنند معمولاَ این بازیکنان تمایل دارند از گشایشهای مکارانه استفاده کنند . آنان وقت یادگیری عمیق شطرنج را ندارند . چراکه غالبا بازی می کنند .اما می خواهند نتایج خوبی کسب کنند . بدین سبب آنها به شاخه های مکارانه تا به این حد علاقه دارند . پس ما باید این مسئله را به یاد داشته باشیم و مواظب باشیم . گاهی شما با یک جدول ریتینگ بی ثبات مواجه خواهید شد . که نشاندهنده این موضوع است که بازیکن مورد نظر گاهی خوب و گاهی بد بازی می کند . معمولا این بازیکنان بیش از اندازه مضطربند .احساساتشان به آنان اجازه نمیدهد که بتوانند دائماَ در سطح معمول بازی کنند . در مقابل این بازیکنان ما باید شاخه های گشایشی نو و حمله ای را انتخاب کنیم . ترس بر آنان غلبه خواهد کرد و ما به سادگی بازی را خواهیم برد . بطور کلی میتوانید ببینید که حتی بدون آنالیز و تجزیه و تحلیل بازیهای حریف خود می توانید به بسیاری نتایج سودمند دست یابید . اما خیلی از اطلاعات مفید را بخصوص با آنالیز بازی کسب می کنیم .اجازه دهید اینکار را شروع کنیم.ما بایستی دوباره برنامه chessbase را باز کرده روی نام بازیکن(با کلیک بر روی دیتابیس و بعد زبانه player) کلیک نموده و تمامی بازیهای او را ببینیم .پس از آن باید چه کنیم ؟
قسمت دوم :
در ابتدا می توانیم از گزینه "dossierپرونده(سوابق بازیکن)" استفاده کنیم . این گزینه به ما برخی از اطلاعات کلی را می دهد ،اما اطلاعات چندان مهمی نیستند . تنها مورد واقعاَ مفید آمار فهرست شروع بازیهای انجام شده است .شاخه موفق را با خط سبز و شاخه نا موفق را با خط قرمز نمایش می دهند . بنابر این ما می توانیم شاخه ا ی که حریفمان بدترین نتایج را داشته ببینیم. . احتمالاَ این نوع از پوزیسیونها برای او دشوار است .حال ما قسمت اصلی آمادگی را با تجزیه و تحلیل بازیهای حریف آغاز می کنیم .من به شما توصیه می کنم سه پایگاه اطلاعاتی مجزا بسازید .
1- بازیهای حریف با مهره سفید
2- بازیهای حریف با مهره سیاه
3- تمام بازیهای حریف
می دانم که برخی از بازیکنان تنها بازیهایی را با یک رنگ می بینند . به عنوان مثال ،اگر آنها سفید بازی می کنند بازیهای حریف با رنگ سیاه را بررسی می کنند . این کار اشتباه است . کمی بعد من این مطلب را شرح خواهم داد .
من سه پایگاه اطلاعاتی را ساخته ام و حال ما می توانیم به بازیهای حریف نگاهی بیاندازیم . البته از آنجاییکه بررسی تمام بازیها وقت و فرصت زیادی می خواهد ، لازم است چندین بازی حریف خود را انتخاب کنیم .اما چگونه ؟
بار دیگر می خواهم تکرار کنم که می خواهیم نقطه ضعف های حریفمان را بیابیم . و بدین سبب بازیهایی را که او بازنده بوده است انتخاب می کنیم . یک مطلب مهم :
معمولاَ بازیکنان همیشه حتی در دوران بازی حرفه ای خود همان اشتباهات را تکرار می کنند . چرا که این اشتباهات به ویژگیهای شخصیتی و نوع تفکر آنان بستگی دارد
و این ویژگیها کاملاَ ثابت هستند.
پیشنهاد من این است که به صورت تصادفی بازیهایی را که حریفتان در آنها بازنده شده است انتخاب کنید . ما بایستی جدیدترین بازیهای حریف را ببینیم . این بازیها نشان می دهند که او هم اکنون چگونه بازی می کند . کافی است یکی دو مسابقه اخیر را ببینیم . حال من این بازیها را انتخاب میکنم .
-بازیهای آخرین مسابقه حریف
-بازیهایی که او باخته است .
شما می توانید برای انتخاب بازیها، با گرفتن دکمه های control یا Shift صفحه کلیدتان و زدن کلیک چپ موس بر روی بازیها استفاده کنید . سپس با فشار دادن دگمه f5 آنها را در قسمت clip database پایگاه اطلاعات موقتی (در همان قسمت دیتابیس ها وجود دارد) کپی می کنید . سپس شما می توانید پایگاه اطلاعات داده موقتی را باز کرده و بازیها را ببینید . طی این تجزیه و تحلیل شما باید توانائیها و عدم توانائیهای حریفتان را تشخیص دهید .
شما باید به چه عواملی توجه کنید ؟
1. او یک بازیکن حمله ای است یا یک بازیکن دفاعی ؟
2. او چه نوع مرکزی را بهتر بازی می کند ؟(مرکز باز – بسته – نیمه باز )
3.فنون استراتژیکی او (آیا او اشتباهات استراتژیکی می کند؟)
4 .فنون تاکتیکی که شامل چندین مسئله است :
-آیا او می تواند برای خود ایده های تاکتیکی بیابد؟
-آیا او ایده های تاکتیکی حریف را ندیده است (زیرا اینها دو مورد کاملاَ متفاوت هستند ،خیلی از بازیکنان می توانند برای خود ایده های تاکتیکی بیابند اما از تاکتیک های حریف غافلند )
-آیا او در محاسبه اشتباه می کند ؟
5.فنون آخر بازی او
6. شروع بازیهای مورد استفاده او کم یا زیادند ؟ آیا او همیشه همان شاخه ها را بازی می کند یا شاخه های مختلف زیادی بازی می کند؟ آیا او شاخه هایی را با ادامه حرکات اجباری برمی گزیند یا شاخه های آرام را ؟
پس از تجزیه و تحلیل بازیها شما به پاره ای از نتایج می رسید و تصویر شطرنجی کلی از حریفتان را به دست می آورید .
به عنوان مثال : او یک بازیکن حمله ای است ،او بازی در پوزیسیونهایی با مراکز باز را دوست دارد ،او در تاکتیک قوی است ،او شاخه های طولانی تئوری با حرکات اجباری را که به خوبی با آنها آشناست بازی می کند . کاستی ها : او اشتباهات استراتژیکی می کند، او در آخر بازی خوب نیست ، او از ایده های تاکتیکی حریف غافل است ، فهرست شروع بازیهای او کم و نتایج حاصله ناپایدارند . ( او عصبی است )
با استفاده از این تصویر شطرنجی ، ما می توانیم استراتژی صحیح را برای بازی انتخاب و ناخوشایندترین شاخه شروع بازی برای حریف را به کار بریم . اینک ما آمادگی برای شروع بازی را بررسی می کنیم. ChessBase دو عملکرد مفید دارد .
یک اینکه ما می توانیم بازیها را به دقت انتخاب کرده سپس با کلیک راست بر روی بازیها و زدن گزینه to book) selection تبدیل انتخاب به کتاب ( را برگزینیم.
به شما توصیه می کنم که گزینه دوم " انتخاب برای مرجع شروع بازی Opening reference on selection"را برگزینید ،چون حاوی اطلاعات مفیدتری است و شاخه های واریاسیونها و بازیها را نشان می دهد .
چگونه باید شاخه گشایشی را که قرار است در مقابل حریف بازی کنیم انتخاب کنیم ؟
1- شما باید از توانائیهای خود به بهترین نحو استفاده کنید، بنابر این از شروع بازیهایی که خوب می دانید استفاده کنید .
2- شما از "چهره شطرنجی" حریف برای تصمیم گیری در مورد ناخوشایندترین شروع بازی در مقابل او استفاده خواهید کرد .
3- در این پنجره (reference در اتاق صفحه برسی شطرنج) شما آمار واریانت هایی گه توسط حریف به کار رفته است را می بینید . بنابر این شما می توانید تشخیص دهید کدام شاخه ها برای حریفتان کمترین موفقیت را در پی داشته است . ایده دیگر دیدن شروع بازیها ی حریفتان با رنگ دیگر است . شاید او در بازیهایش با آن رنگ شاخه ای را بازی می کند که شما می خواهید در مقابل او بازی کنید .پس لازم است ما شاخه دیگری انتخاب کنیم . اینک متوجه می شوید که چرا ما باید تمام بازیهای حریف، نه فقط بازیهایی با یک رنگ را جمع کنیم .
زمانی که شاخه گشایشی را که می خواهید بازی کنید انتخاب کردید ، باید ببینید که پاسخ حریفتان چه می تواند باشد . معمولا در اینجا می توانیم به حرکاتی که حریف در مسابقات مختلف در مقابل شاخه انتخابی ما انجام داده است پی ببریم .
ما نمیتوانیم تمام حرکتها را عمیقا مورد بررسی قرار دهیم چون فرصت چنین کاری را نداریم؛ از طرفی نمی توانیم این کار را ندیده بگیریم . بخصوص اگر مایل نباشیم که حین بازی با وضعیتی غیرمنتظره و ناخوشایند مواجه شویم . پس راه حل چیست؟
"بررسی عمیق واریاسیونهایی که احتمال وقوع بیشتری دارند و تجریه و تحلیل سریع دیگر احتمالات "
بنابر این شما باید واریاسیونهایی را که احتمال بیشتری دارند با استفاده از موتورهای جستجو ی شطرنج تجزیه و تحلیل کرده و به بازیهایی که بازیکنان قویتر در این وضعیتها داشته اند توجه کنید . در مورد سایر واریاسیونها شما باید آنها را سریعاَ آماده کرده فقط به یادآوری شاخه های تئوری اصلی اکتفا کنید .
من چندین توصیه دیگر نیز به شما می کنم . در شطرنج مدرن تقریباَ تمامی بازیکنان برای آماده کردن خود از کامپیوتر استفاده می کنند . بدین علت خنثی کردن آماده سازی حریفمان برایمان اهمیت دارد . چگونه می توانیم اینکار را انجام دهیم؟؟
باید یک نو آوری در مقابل حریف داشته باشیم . برای انجام این کار دو راه داریم .
1- می توانیم شاخه گشایشی جدیدی را که قبلاَ آن را امتحان نکرده ایم در مقابل او بازی کنیم.
2- یا می توانیم در شاخه گشایشی که قبلاَ آن را بازی کرده ایم حرکت جدیدی انجام دهیم
راه دوم یقیناَ آسانتر است . در تمام وضعیتهای استاندارد چندین حرکت منطقی و نرمال وجود دارد . بنابر این ما می توانیم حرکتی را انتخاب کنیم که قبلا بازی نکرده ایم . چنین حرکتی میتواند لزوماَ قویتر از انتخاب معمول ما نباشد و ما فقط یک حرکت یکسان و برابر را انجام دهیم که به سهولت به خنثی شدن آمادگی حریف کمک می کند .
توصیه من به شما این است که بازی در شاخه های جدید را مد نظر داشته و هراسی نداشته باشید . معمولا بازیکنان از تدارک دیدن شاخه های جدید گشایشی قبل از بازی گریزانند . چون در ساعات اندک آماده سازی نمی توانند آن را به خوبی فرا بگیرند . اما ما نباید فراموش کنیم که اگر ما حرکتهای نو به کار بریم ،این وضعیت برای حریفمان نیز نا آشنا خواهد بود و درحقیقت، او در موقعیت بدتری قرار خواهد داشت چرا که او اصلا با آن وضعیت آشنا نیست . این ایده مهم و مفیدی است . بسیاری از بازیکنان این موضوع را درک نمی کنند . اگر شما متوجه این مطلب شوید شما یک امتیاز عمده دیگر خواهید داشت .
من به شما رموز تدارک برای استاد بزرگی را گفته ام .برخی از این ایده ها شناخته شده اند لیکن بعضی دیگر واقعاَ سری هستند .
چنانچه ملاحظه کردید ما نه فقط در مورد جنبه های شطرنج بلکه در مورد جنبه های روانشناسی تدارک دیدن بحث کردیم . با پیروی از توصیه های من شما می توانید امتیاز مهمی نسبت به حریف کسب کرده و نتایج بسیار بهتری به دست آورید .
www.Chesstehran.ir
