پاول مورفی،غرور و اندوه شطرنج

 

پاول مورفی   1884_1834

غرور و اندوه شطرنج

بی شک مورفى شطرنج باز بزرگى بود . اما وقتی جایگاه و مقام واقعى او با دیگران مقایسه می شود (حتى امروز بعد از گذشت نزدیک به صد سال از مرگش) ، این امر به صورت یک معما باقى می ماند .

در میان تمام آنهائى که به عنوان بهترین شطرنج باز عصر خود شناخته شده اند ، او کوتاه ترین دوره زندگى فعال را داشت و هرگز رقیبى را ملاقات نکرد که او را تهدید به شکست کند . شهرت او نتیجه بیش از هفتاد و پنج بازى مهم و جدى و تعداد زیادى پیروزى هاى فی البداهه درخشان است .

مورفى (Morphy) زمانی که بیش از ۱۲ سال نداشت ، به خاطر مغلوب ساختن استاد "لوونتال" (Lowenthal)  که براى شرکت در یک سرى مسابقات دوستانه از شهر زادگاه او ، نیواورلئان بازدید می کرد ، اعجوبه نامیده شد .

سپس در سال ۱۸۵۷ اتفاقى رخ داد که به گونه اى قابل توجه ، نام و مقام مورفى را زبانزد همه ساخت . این اتفاق ، اولین گردهمائى شطرنج در آمریکا بود که در نیویورک برگذار شد و خوشبختانه زمانى به وقوع پیوست که مورفى از لحاظ تکنیکى در شرایط  مطلوبى به سر می برد .

نظیر چنین خوش شانسى هائى در زندگى بعضى از بازیکنان بزرگ دیگر از قبیل امانوئل لاسکر و بابی فیشر نیز پیش آمده است .

گردهمائى به عنوان یک سرى مسابقات ممتاز و عالى طبقه بندى شد و مورفى قبل از شکست "لوئیز پائلسن" با نتیجه ۶ بر ۲ در فینال ، بر هر سه رقیب اولش برترى یافت .

 

مورفی در مصاف با لوئیز پائلسن (نیویورک - 1857)

"پائلسن" (Paulsen) بعدها حقانیت خود را بعنوان یک بازیکن عالى و یک استراتژیست به اثبات رساند . یک قرن بعد ، بسیارى از ایده هاى او در مورد گشایش ها توسط استادان بزرگ مورد استفاده قرار گرفت . اینکه مورفى توانست این استاد دفاع را شکست دهد .

شاید نشانه و دلیل بهترى از توانائى او نسبت به پیروزى فوق العاده تحسین برانگیزش بر "آندرسن" باشد .

موفقیت هاى مورفى نتیجه درک او از وضعیتهاى بسط یافته است . لزوم گسترش سریع مهره ها در گشایش هاى کلاسیک جناح شاه و بدست گرفتن ابتکار عمل با روشى صرفه جویانه بدون آنکه حرکات زائد و اتلاف وقت انجام دهد .

عموماً معاصران مورفى یا بدون برخوردارى از حمایت سیستم گشایشى دقیقى دست به حمله می زدند ، یا نوعى شطرنج نمایشى بازى می کردند که توام با حرکات نامربوط و زائد بود که موجب تاخیر در اجراى نقشه هایشان می شد . صرفه جوئى مورفى در اتلاف انرژى و میانه روى و اعتدال او در این مورد ، سادگى و روانى خاصى به بازى هاى او می بخشید . به همین سبب در هر مرحله دقیق‌ ترین حرکت را می یافت .

 

 

مورفی در برابر استاد لوونتال (لندن - 1858)

مشهورترین پیروزى مورفى در فاصله اجراى یک اپرا در مقابل دو مقام عالی مرتبه که حق مشورت داشتند انجام شد . این بازى مجلل ترین و آموزنده ترین بازى دوستانه در تمام طول تاریخ است .

مورفى در سال ۱۸۵۸ سفرى به اروپا کرد و تمام حریفانش را شکست داد و در کنار آن با نتیجه ۳-۸ بر آندرسن فائق آمد . آندرسن فاتح نخستین تورنمنت بین المللى در سال ۱۸۵۱ (لندن) بود .

قهرمان انگلستان استانتون ، از سعى و کوشش مورفى براى ترتیب یک مسابقه اجتناب کرد . در واقع براى استانتون بهترین دوران موفقیت سالهاى دهه ۱۸۴۰ بود و شکى وجود نداشت که اگر مسابقه اى انجام می گرفت مورفى برنده مسابقه بود .

مورفى بعد از کسب برترى بر معاصرانش ، به سرعت علاقه اش را به شطرنج از دست داد و از آن پس زندگیش بر اثر ابتلا به بیمارى روانى آسیب دید و این امر باعث پرهیزش از بازى براى ۱۵ سال باقیمانده از عمرش گردید .

 اما مورفى چگونه می توانست در مقابل قهرمانان نسلهاى بعد بازى کند !؟

دانش راجع به گشایش بازى ها در فاصله سالهاى ۱۸۶۰ هنوز ابتدائى و ناقص بود و مورفى احتیاج به گذراندن یک دوره سخت آموزش تئوری هاى نوین براى پیدا کردن شانسى جهت مقابله با استادان بزرگ امروز داشت .

او مطمئناً قادر به فراگیرى سریع چنین آگاهى هائی بوده است . زیرا او تئورى هاى زمان خود را می دانسته و یکى از پیروزی هایش بر آندرسن با استفاده از واریانت "روى لوپز" به دست آمده است .

غرور و اندوه شطرنج پاول مورفی

در کتاب معتبر "درجه بندى شطرنج بازان گذشته تا به حال" نوشته بتسفورد که شامل مقایسه بازى هاى استادان بزرگ امروزى و پیشینیان است ، "پروفسور آرپاد الو" (بنیانگذار سیستم درجه بین المللی) ، مورفى را با امتیاز ۲۶۹۰ ارزیابى می کند . امتیازى که در دوران فعلى کافى است او را در زمره بهترین شطرنج بازان جهان قرار دهد .

 البته نسبت به این رای تردید زیادی وجود دارد . چرا که این راى بر اساس شمار اندکى از بازی هاى او بنا شده و بیمارى مورفى را که در نتایج بازیهاى او در بقیه عمرش موثر بوده ملحوظ نداشته ، در صورتیکه این موضوع درمورد "روبینشتاین" به حساب آمده است . اما این ارزیابى به لحاظ تحلیل مسابقات مورفى با آندرسن ، که خود از بازیکنان بزرگ تایید شده است از ارزش خاصى برخوردار است .

آخرین عمل مورفى قبل از دست کشیدن مسابقات ، آوانس دادن یک پیاده و اعطاى بیشتر به هر بازیکن در دنیا بود .

 جالب اینکه هیچ پیشنهادى براى گرفتن این آوانس وجود نداشت . امروز اگر چنین پیشنهادى توسط هر یک از استادان داده شود ، حادثه اى باور نکردنى است . نزدیکترین نمونه امروزى ، پیشنهاد آوانس یک اسب به هر بازیکن زن در جهان ، توسط اسطوره شطرنج جهان "بابی فیشر" بود . اما زمانى که مسئولین شطرنج روسیه ، اشتیاق خود را براى انجام مسابقه قهرمان بانوان جهان  "نونا گاپرینداشویلى" با او با یک شرط بندى قابل توجه ابزار داشتند ، فیشر به سرعت پیشنهاد خود را پس گرفت .

منبع:«آچمز، سایت تخصصی شطرنج ایران»