بورس اسپاسکی
بوریس واسیلیویچ اسپاسکی در ۳۰ ژانویه ۱۹۳۷در لنینگراد چشم به جهان گشود.شطرنج را در ۵ سالگی آموخت و در زمان خود به عنوان یکی از نوابغ کوچک دنیای شطرنج به شمار میرفت.بوریس اسپاسکی چندین دوره عنوان قهرمانی شوروی سابق را به دست آورد و به مسابقات کاندیدای عنوان قهرمانی جهان راه یافت.در ساال ۱۹۶۹ با شکست تیگران پتروسیان عنوان دهمین قهرمان تاریخ شطرنج را به خود اختصاص داد.اسپاسکی در حالی که با بیماری دست و پنجه نرم می کند دارای روحیه خوب و اهداف جالب توجه است.
بوریس اسپاسکی-دهمین قهرمان تاریخ شطرنج
"بوریس واسیلیویچ اسپاسکی" در ۳۰ ژانویه ۱۹۳۷ در لنینگراد از شهرهای شوروی سابق که امروزه به عنوان "سنت پترزبورگ" شناخته می شود، متولد شد.وی حرکات شطرنج را در سن ۵ سالگی و درون قطاری که شهروندان شهر محاصره شده لنینگراد توسط حمله ارتش هیتلر در سالهای ۱۹۴۱-۱۹۴۴ تخلیه می شدند را یاد گرفت.
بوریس اسپاسکی به عنوان یک نابغه کوچک در سن ۱۰ سالگی و زمانی که "میخائیل بوتوینیک" قهرمان شوروی سابق را در سال ۱۹۴۷ در یک مسابقه همزمان شکست داد مورد توجه عمومی قرار گرفت. وی در سن ۱۶ سالگی در یک مسابقه قدرتمند بین المللی در بخارست رومانی عملکرد موفقیت آمیزی داشت و در سن ۱۸ سالگی در "انتورپ" بلژیک عنوان قهرمانی جوانان جهان را به دست آورد.عنوان استاد بزرگی در همان سال و در حالی به او اهدا شد که این عنوان در زمان خود یک رکورد به حساب می آمد.در سال ۱۹۵۶ برای اولین بار به مسابقات قهرمانی کاندیدای عنوان قهرمانی جهان در آمستردام راه یافت و در میانه های جدول ده نفری شطرنجبازان نخبه جهان قرار گرفت.وی در آن زمان ۱۹ ساله بود.
شوربختانه، اسپاسکی جوان، یک دوره بد را پشت سر گذاشت و آنطور که همگان انتظار داشتند به مسابقات کاندیدای ۱۹۵۸ و ۱۹۶۱ راه نیافت.مربیانش را عوض کرد و از سبک حمله ای انعطاف ناپذیر "آلکساندر تولوش" به سبک استراتزیکی آرام "ایگور بوندارفسکی" نغییر جهت داد.این شگرد برایش مثمرثمر بود به طوریکه یکی از دو عنوانش در مسابقات قهرمانی شوروی را در باکو ۱۹۶۱ کسب نمود.او به مسابقات اینترزونال ۱۹۶۱ در آمستردام راه یافت و با موفقیت جواز حضور در مسابقات کاندیدای قهرمانی سال بعد را به دست آورد.
اسپاسکی به حد غایی بازیکنی انعطاف پذیر در صفحه شطرنج بود به طوریکه سبک بازیش را به آسانی
با توجه به احتیاجات زمان خود تطبیق می داد.در مقابل "کرس" یک استراتژیست،مقابل "گلر" یک مهاجم دهشتناک و مقابل "تال" بازی را به سمتی آرام هدایت می نمود به طوریکه بزرگترین بازیکنان تاکتیکی هم نمی توانستند هیچ طرح حمله ای را پیدا کنند.
اسپاسکی در سال ۱۹۶۶ برای اولین بار در رویارویی قهرمانی جهان رودرروی "تیگران پتروسیان" قرار گرفت اما با نتیجه ۳ پیروزی - ۱۷ تساوی و ۴ شکست از کسب عنوان قهرمانی جهان بازماند. اما در دوره بعدی با از پیش رو برداشتن گلر،لارسن و کورچنوی یکبار دیگر به فینال عنوان قهرمانی جهان و در مقابل پتروسیان راه یافت و اینبار با اختلاف ۲ امتیاز او را شکست داد و به عنوان دهمین قهرمانی رسمی تاریخ شطرنج جهان دست یافت.اما این قهرمانی دیری نپایید و در سال ۱۹۷۲ در نبردی با عنوان "جدال قرن" از "بابی فیشر" آمریکایی شکست خورد و عنوانش را از دست داد.
رویاروییش با "فیشر" در "ریک یاویک" ایسلند و در حالی برگزار شد که دو کشور شوروی و آمریکا در اوج جنگ سرد قرار داشتند و این رویارویی به عنوان سمبلی از تقابل سیاسی دو ابرقدرت به شمار می آمد.قبل از این رویارویی "فیشر" هرگز نتوانسته بود "اسپاسکی" را شکست دهد و در بازیهای رودروی گذشته، تنها ۲ تساوی و ۳ شکست را ثبت نموده بود.در نبرد "ریک یاویک"،"فیشر" به آسانی و درحالی که در بازی اول شکست خورده بود و یک بازی را به دلیل عدم حضور سر میز مسابقه از دست داده بود بر "اسپاسکی" فائق آمد.
اسپاسکی(راست) در بازی مقابل استاد بزرگ "جان هین دنور" در المپیاد نیس ۱۹۷۴
"اسپاسکی" پس از اینکه عنوان قهرمانیش را در مقابل "فیشر" از دست داد در مسابقات مهم، موفقیتهایی داشت، به طور مثال در سال ۱۹۷۳ عنوان قهرمانی شوروی را به دست آورد اما در مسابقات کاندیدای عنوان قهرمانی سال ۱۹۷۴ از یک ستاره تازه وارد به نام "آناتولی کارپوف" شکست خورد و از راهیابی به فینال عنوان قهرمانی جهان بازماند."اسپاسکی" یکبار دیگر در مسابقات کاندیدای قهرمانی جهان ۱۹۷۷ شرکت کرد اما با شکست در مقابل "ویکتور کورچنوی" برای آخرین بار از راهیابی به مسابقه فینال عنوان قهرمانی جهان بازماند.وی پس از آن با سومین همسرش به فرانسه مهاجرت کرد و به عنوان شهروند فرانسه زندگی جدیدی را آغاز کرد.از این به بعد گهگاهی در مسابقات شرکت می کرد و بیشتر به دنبال لذت بردن از شطرنج بود تا اینکه به طور جدی و پرشور برای کسب نتایج مهم تلاش کند.
در سال ۱۹۹۲ و در مسابقه انتقامی قرن، یکبار دیگر رودروی فیشر در "سوتی استفان"(مونتنگرو) و بلگراد قرار گرفت و با نتیجه ۵ برد، ۱۵ تساوی و ۱۰ شکست، این دیدار را هم باخت اما مقدار قابل توجهی جایزه نقدی به دست آورد.
"اسپاسکی" در اکتبر ۲۰۰۶ به سکته مغزی دچار شد اما بهبود یافت.وی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۰ یکبار دیگر و اینبار یک سکته جدی را از سرگذراند که به فلج شدن سمت چپ بدنش منجر شد.از این تاریخ او به فرانسه برای انجام یک درمان طولانی مدت رفت و بهبودی حاصل کرد.
ما دو هفته پیش با "بوریس واسیلیویچ" از طریق "اسکایپ" دیداری تصویری داشتیم و او با روحیه یافتیم.از او دعوت کردیم تا در تابستان که هوا خوب است سفری به هامبورگ داشته باشد تا بر روی دو "دی وی دی" کار کنیم.او در طول اتاق قدم می زد و با بلند کردن اجسامی سعی داشت تا به ما نشان دهد که بهبودی حاصل کرده است.او به شوخی گفت که خوشبختانه سکته مغزی در آن سمت از مغزم که به صحبت کردن،فکر کردن و شطرنج بازی کردن متعلق است، آسیب نرسانده است.او حال و احوال خود را به طور خلاصه چنین بیان نمود: "من هم اکنون درمرحله آخر بازی زندگی هستم.مرحله ای که سخت ترین مرحله یک بازی است، اما من هنوز خوبم."
ما امیدواریم که بوریس و همسرش "مارینا" را در هامبورگ به زودی ببینیم.
مصاحبه
خبرنگار شطرنجی آلمانی "دگوبرت کوهلمیر" به مناسبت ۵۰ سالگی "بوریس اسپاسکی" مصاحبه ای به زبان آلمانی ترتیب داده است که به بخشهایی از آن توجه فرمایید:
با کدام یک از شطرنجبازان بزرگ دنیا دوستی داشته اید؟
با آندرسن،مورفی،چیگورین،کاپابلانکا و آلخین دوستی نزدیکی داشته ام.این درحالی است که من حتی یکبار آنها را ملاقات نکرده ام.البته از شوخی که بگذریم با "میشا تال" و "بابی فیشر" دوستی نزدیکی داشته ام.من به "تال" علاقه بسیاری دارم و برایش احترام خاصی قائلم.هر روز به یاد "بابی فیشر" هستم.
کدام خصلت شخصیتی "فیشر" برجسته است؟
"بابی فیشر" به معنای کلمه حریفی سخت بود.او این را به طور مطلق در مسابقات نشان داد.تمایل بسیاری برای کسب پیروزی داشت و به همین جهت بود که به موفقیتهای بزرگی دست یافت.اما در زندگی اجتماعی چنین نبود.او اشتباهات بسیاری را در زندگی مرتکب شد.هرگز سازشکار نبود.نه در زندگی و نه در شطرنج.
تنها گشایش مورد علاقه شما چیست؟ البته شما در دوران جوانی علاقه خاصی به گامبی شاه داشتید.
این حرف شما همیشه صادق نبوده است.این علاقه این اواخر اتفاق افتاد.من هنگامی که به عنوان استاد بزرگی دست یافتم به گامبی شاه روی آوردم .گامبی شاه در دستان یک استاد بزرگ سلاح خطرناکتری است تا اینکه در دستان یک بازیکن در سطوح پایینتر باشد.
من یکی از بازیهای شما را در برابر "دیوید برونشتین" در سال ۱۹۶۰ به خاطر دارم در مورد آن توضیح دهید؟
بله این بازی یکی از بازیهای مورد علاقه من است. البته من تنها این بازی را نه به خاطر خود آن بلکه به خاطر داستانهای دور رو بر آن دوست دارم.خود "برونشتین" هم گشایش گامبی شاه را دوست داشت.اما او از اینکه من یک رخ کامل را در این گشایش و بازی درمقابلش قربانی کردم و او را با سلاح خودش شکست دادم چندان خوشنود نبوده است.این بازی کاملاً او را نا امید کرد.(دریافت بازی)
منبع: پایگاه شطرنج
برگردان: غلامرضا خواجویی نژاد
