برنامه ریزی مطالعات شطرنجی
برنامه ریزی مطالعات شطرنجی
نوشته: جرمی سیلمان / ترجمه: غلامرضا خواجویی نژاد
بسیاری از بازیکنان خود ساخته اند .تعداد زیادی کتاب را مطالعه کرده اند با چندین برنامه نرم افزاری همانند "فرییتز" و "چس مستر" سر و کار دارند به طور مرتب بر روی اینترنت با بازیکنان معمولی که تنها برای تفریح بازی میکنند، پیکار میکنند، اما ریتینگ واقعی آنها نامشخص است. در بعضی سایتها، ریتینگ ۱۷۰۰ دارند در برابر برخی بازیکنان عملکرد خوبی دارند اما برنامه مطالعاتی مشخصی ندارند. مدام از یک مطلب به مطلبی دیگر و از یک کتاب به یک کتاب دیگر میپردازند بدون آنکه یک مطلب را به خوبی فرا بگیرند. آنها باید در بخشهای مختلفی از بازیشان همانند گشایشها٬ استراتژیها٬ آخربازی و سایر مسائل کار کنند تا بهبودی در بازیشان بوجود آید. آنها نمیدانند که چگونه کار کنند و به عبارتی دیگر برنامه مدونی جهت مطالعات شطرنجی خود ندارند.
اینگونه بازیکنان که تعدادشان هم کم نیستند با این مشکلات دست و پنجه نرم میکنند آنها ابتدا باید بدانند که از چه منابعی باید استفاده کنند و چه مقدار وقت صرف مطالعه این منابع کنند.
برخی قهرمانان کلاسیک همانند "کاپابلانکا" توصیه میکنند که مطالعات شطرنجی را باید از مرحله آخر بازی شروع کرد اما تشریح نمیکنند که چه آخر بازیهایی را باید مطالعه کرد. بسیاری از بازیکنان از مطالعه مداوم آخر بازی خسته میشوند اما من پیشنهاد میکنم که باید یک نوع تعادل را در برنامه مطالعاتی در نظر گرفت.
به طور عمومی پیشنهاد میکنم که مسائل را آسان بگیرید و در هر مورد یک کتاب را انتخاب کرده و آنرا مطالعه کنید بدین ترتیب میتوانید برنامه مطالعاتی زیر را به کار گیرید:
یادگیری مسائل تاکتیکی
کتابهای بسیاری در مورد مسائل تاکتیکی نگاشته شده است اما من توصیه میکنم که از کتابهایی که مسائل اصلی تاکتیکی را آموزش میدهند استفاده کنید البته هر مربی یک سری منابعی که مورد قبول و علاقه خود است را پیشنهاد میکند.
تاکتیکهای برنده نوشته سیروان و سیلمان
Winning Chess Tactics by Seirawan & Silman
هنر حمله در شطرنج نوشته ووکوویچ(که کتابی کلاسیک به شمار میرود)
The Art of Attack in Chess by Vukovic (a classic!)
هر دو این کتابها برای بازیکنانی با ریتینگ زیر 1400 بسیار مفید هستند(همراه با مسائل اساسی و مهم بسیار زیاد).در حالیکه این کتابها برای بازیکنان با ریتینگ بالای 1400 و تا 2000 هم سودمند می باشد. تقریبا"هزاران کتاب وجود دارد که به مسائل تاکتیکی شطرنج میپردازد. یک کتاب پایه ای را انتخاب کنید و سعی در حل مسائل آن نمایید اگ وقت آزاد بیشتری دارید یک کتاب دیگر را در این زمینه انتخاب کنید.(مسائل را از دیاگرامهای کتاب انتخاب کنید) کتاب نامبرده شده یک کتاب اساسی در مورد مسائل و حل دیاگرامها میباشد.
منابع مطالعاتی مرحله گشایشی
فرهنگنامه گشایشها نوشته "پاول ون در استرن"
FCO: Fundamental Chess Openings by Paul van der Sterren
گشایشهای مدرن شطرنج نوشته نیک دفیرمیان
Modern Chess Openings (MCO) by Nick Defirmian
من به ویژه فرهنگنامه گشایشها را به عنوان تنها کتابی که میتوانم در مطالعه مرحله گشایش شطرنج برای بازیکنان با ریتینگ ۱۴۰۰ توصیه کنم.دراین کتاب طرحها و ایده های اصلی گشایشها تشریح شده است که هر بازیکن با توجه به سبک بازی مورد علاقه خود میتواند از ان استفاده کند.
هنگامی که یک بازیکن از ریتینگ ۱۴۰۰ گذشت و یا هنگامی که برخی واریانتهای اصلی را یاد گرفت میتواند به کتاب گشایشهای مدرن شطرنج(Modern Chess Openings ) رجوع کند.
مطالعه عمیق گشایشها هنگامی سودمند است که شما گشایشهای مختلف را فرا گرفته و در بازیهایتان به کار ببرید. هنگامی که این مرحله از آموزش گشایشها را آموختید در مرحله پیشرفته گشایشی میتوانید کتابهای اموزش پیشرفته گشایشها را که در مورد هر گشایش صدها صفحه را به واریانتهای مختلف ان گشایش میپردازد مطالعه کنید.
سبک بازی پوزوسیونی
در مورد بازی پوزوسیونی منابع زیر پیشنهاد میشود:
ذهن بازیکن آماتور (برای بازیکنان با ریتینگ ۱۰۰۰ تا ۱۶۰۰)
The Amateur’s Mind by Silman (for players 1000 to 1600)
"چگونه شطرنج خود را ارزیابی کنیم" ویرایش چهارم نوشته "جرمی سیلمان"
How to Reassess Your Chess 4th Edition by Silman (for players 1400 to 2100)
البته ویرایش چهارم آز ماه اوریل ۲۰۱۰ به بازار آمده و در دسترس عموم قرار گرفته است. ویرایش جدید کاملا" یک کتاب جدید است و شامل اطلاعات و ایده هایی است که تا به اکنون در هیچ کتابی مشاهده نشده است. (باورش سخت است اما حقیقت دارد)
فوق العاده مهم است که دانشجویان شطرنج یک فهم اساسی در مورد سبک بازی پوزوسیونی داشته باشند که شانه به شانه با فراگیری مهارتهای تاکتیکی باید کار شود. بنابر این هیچ بازیکنی نباید از این مرحله بحرانی بازی به سادگی چشم بپوشد.
آخر بازی
اگز ما یک بازیکن تازه کار تا ریتینگ 1900 هستید مطالعه آخر بازی بسیار لازم است.فصلهای این کتاب بر اساس گروه های دارای درجه بین المللی بخش بندی شده است.نکته سودمند در مورد این کتاب این است که شما باید مطالب را را بر اساس گروه ریتینگ خود مطالعه می کنید.پس از آن باید مطالب بر روی مطالب دیگر تمرکز کنید.(گشایشهای ، تاکتیک و شطرنج پوزوسیونی)
کتابهای بسیار خوبی در مبحث آخر بازی وجود دارند که که مطالب پیشرفته ای را در خود جای داده اند اگر دریافتید که مطالبعه آخر بازی لذت می برید تردید نکنید می توانید کتابهایی را در این مبحث مطالعه کنید.
جستجوی یک الگوی قهرمانی
مطالعه بر روی بازیهای اساتید همیشه مفید و مثمر ثمر است و از مطالعه یک بازی کامل بمی توانید نکات مفیدی را در مورد گشایشها ٬وسط بازی و آخر بازی یاد بگیرید.کار بر روی بازیهای متعدد اساتید موجب میشود تا الگوههای اساسی در ذهن یک بازیکن شطرنج نقش ببندد.
یافتن یک الگوی شطرنجی از عمده ترین مسائل در نیل به راه استادی شطرنج است.
برای اینکه این مسئله برایتان یک حالت تفریحی و خوشایند پیدا کند قهرمانی که مورد علاقه تان است همانند آلخین٬کاپابلانکا٬تال٬فیشر٬کاسپاروف٬کارپف٬آناند و سایرین را انتخاب کنید و با آرامش و به تدریج بر روی بازیهای تحلیل شده آنها مطالعه داشته باشید.روش دیگر مطالعه بر روی کتابهایی است که در مورد تورنمنتهای مهمی همچون نیویورک ۱۹۲۴ ( نوشته آلخین ) نوشته شده است .من این روش رابسیار دوست دارم زیرا با مطالعه این کتاب با قهرمانان همزاد پنداری میکند و در مورد تاریخ شطرنج مسایل مفیدی را میاموزید حوادث مسابقات را همانگونه که اتفاق افتاده است را دنبال میکنید و در میابید که سبک کدام بازیکن برایتان خسته کننده و یا هیجان انگیز است.به طور مثال در میابید که امانوئل لاسکر فاتح مسابقات نیویورک ۱۹۲۴ در آن زمان خدای شطرنج بوده است .
همچنین میتوانید بایگانی از بازیهای قهرمان مورد علاقه تان را جمع آوری کنید و بر روی بازیهای آن مطالعه داشته باشید.البته بررسی بازیهای تورنمنت نیویورک ۱۹۲۴ کیفیتی به مراتب بالاتر از بررسی بازیهای بایگانی شده به عنوان مثال "بهترین بازیهای یک قهرمان دارد.
زمانبندی برای مطالعات شطرنجی
من توصیه میکنم که ابتدا مسایل تاکتیکی را مورد مطالعه قرار دهید شما برای این برنامه مطالعاتی در حدود دو هفته وقت لازم دارید ٬البته ناگفته نماند هنگامی که حس کردید که هنوز نیاز به فراگیری تاکتیکها دارید بر روی آن وقت بگذارید.سپس به مطالعه مرحله گشایشی بپردازید.چرا از یک گشایش به گشایش دیگر میپرید در حالیکه هنوز مسایل زیادی همچون واریانتهای برنده و یا بازنده ٬دامها و از این قبیل را در مورد آن گشایش باید فرا بگیرید؟
اطمینان حاصل کنید که گشایشی را که در بازیهایتان به کار میبرید با ذائقه شما همخوانی داشته باشد ممکن است تمامی گامبیها برای یک بازیکن جالب توجه باشد در حالیکه بازیکنی باسبک پوزوسیونی از گشایشی دیگر لذت ببرد.کتاب مسائل اساسی گشایشها برای بازیکنان در مطالعه گشایشها سودمند است.پس از انکه مسائل تاکتیکی و گشایشی را به طور کامل فرا گرفتید نوبت به مطالعه شطرنج پوزوسیونی میرسد مطالعه این مرحله به چندین ماه زمان احتیاج دارد اما به یاد داشته باشید که در بین برنامه مطالعاتی برای تفریح از اتودها لذت ببرید.
در انتها به مطالعه آخر بازی بپردازید و پیشرفت خود را ارزیابی کنید. هنگامی که اطمینان حاصل کردید که پیشرفتی در بازیتان حاصل شده است ، میتوانید از کتابهای پیشرفته تری استفاده کنید.
هنگامی که تمامی مراحل آموزشی را به درستی فرا گرفتید(در بازه زمانی ۲ ماه تا ۲ سال) به مطالعه بازیهای اساتید بپردازید و همچنین میتوانید مسائل آموزشی گذشته را باعمق بیشتری مطالعه کنید.
منبع: chess.com
نوشته:استاد بین المللی "جرمی سیلمان"
ترجمه و تنظیم: غلامرضا خواجویی نژاد(شطرنجیان)
