اسرار طولانی ترین راه برد آخر بازی شش مهره ای
تصور کنید که یک وضعیت آخر بازی نسبتاً ساده ای پیش رو دارید که در آن تنها شش مهره بر روی صفحه وجود دارد و آن یک وضعیت برنده است. مشکل اینجاست که سفید باید 262 حرکت صحیح را برای دستیابی به راه حل مسئله بیابد.همچنین بسیاری حرکات صحیح وجود دارد که وضعیت را به تساوی فوری ختم می کند. در ادامه عمیق ترین و طولانی ترین وضعیت آخر بازی شش مهره ای از بایگانی آخربازی شش مهره ای که توسط "کن تامپسون" و "یوگنی نالیموف" مورد بررسی قرار گرفته است را مورد کنکاش قرار خواهیم داد و حقایق شگفت انگیزی راجع به آن را بیان خواهیم نمود که نه تنها مغز انسان بلکه قوی ترین نرم افزارهای شطرنجی هم قادر به هضم آن نیستند.
طولانی ترین را برد آخر بازی شش مهره ای
شاید شما در مورد بایگانی آخربازی شش مهره ای(Tablebases) چیزهایی شنیده باشید و شاید به عنوان یکی از کاربران ، آنرا بر روی رایانه شخصی خود نصب داشته باشید. افرادی همانند "کن تامپسون" و "یوگنی نالیموف" با کار بر روی وضعیتهایی که در آنها تنها شش مهره بر روی صفحه قرار دارد و با بررسی کامل آنها این بایگانی را به وجود آورده اند.آنها با کار بر روی وضعیتهای مختلف و بررسی آنها را ثبت و بایگانی نموده اند.امروزه با کمک این بایگانی و نصب بر روی نرم افزارهای شطرنج همانند "فریتز" و یا "چس بیس" به کاربران این امکان را فراهم می آورد تا وضعیتهای مختلف بدون اینکه نیاز به بررسی عمیق و در برخی موارد طاقت فرسا توسط نرم افزار داشته باشید را قابل حل نمایند.این بایگانی کمک می کند تا در وقت صرفه جویی شود و همینطور شک و شبهه های وضعیتهای مذکور بر طرف شود.در اینگونه آخر بازیها با تعداد شش مهره در هر وضعیتی به شما این امکان را می دهد که بدانید که وضعیت برنده ، بازنده و یا مساوی است.
یکی از اولین آخر بازیهایی که به صورت جامع مورد بررسی قرار گرفت ، آخر بازی با چهار مهره را شامل میشد."کن تامپسون" در دهه هشتاد با کار بر روی اینگونه وضعیتها که در آن شاه و وزیر در مقابل شاه و رخ قرار داشتند ، وضعیتهایی در حدود 1.900.000 را شناسایی و بررسی نمود. وی با بررسی هر وضعیت و ثبت آن بایگانی چهار مهره ای را به وجود آورد. طولانی ترین آخر بازی که از این وضعیت ناشی میشد 61 حرکت به طول می انجامید.
متعاقب آن "کن تامپسون" و سایرین بر روی وضعیتهایی کار کردند که شامل پنج مهره بود. اینگونه وضعیتهای ناشی از پنج مهره از 212 تا 313 میلیون وضعیت مختلف را شامل می شود.
اگر شما یکی از این نرم افزازهای بایگانی چهار و یا پنج مهره ای را بر روی رایانه خود نصب داشته باشید می توانید اینگونه آخر بازیها را بدون اینکه نیازی به آنالیز موتور شطرنجی باشد به صورت صحیح در دسترس داشته باشید.(شامل وزیر در مقابل رخ و یا رخ و پیاده در مقابل وزیر)
امروزه به لطف همینگونه بایگانیهای آخر بازی ، نرم افزازهای شطرنجی توان تحلیل مات تا بیش از 50 حرکت را پیدا کرده اند!
پس از این بود که "کن تامپسون" و "یوگنی نالیموف" دست به تحلیل وضعیتهای شش مهره ای زدند و آنرا را روانه بازار نمودند که ما آنرا با عنوان "تیبلبیسز" (Tablebases) می شناسیم و به کار می بریم.
"هلموت کوناردی" یک خبرنگار آلمانی در حوزه شطرنج با بررسی وضعیتهای مختلف به یک وضعیت قابل توجه دست یافته است.
این وضعیت شگفت انگیز ، طولانی ترین وضعیت برنده آخر بازی شش مهره ای است که در آن سفید باید 262 حرکت صحیح را برای رسیدن به مات انجام دهد. این در حالی است که فرض کنیم دو طرف حرکات کاملاً صحیح را بازی کنند. شما می توانید این وضعیت را مورد بررسی قرار دهید البته قبل از آن توجه شما را به نکاتی جالب توجه در مورد این وضعیت جلب می کنیم:
1- تعداد وضعیتی که از آخربازی "شاه + رخ + اسب" در مقابل "شاه + اسب + اسب" با نوبت حرکت سفید ، ناشی می شود 17,823,400,766 وضعیت است. تمامی این وضعیتها مورد بررسی قرار گرفته و در بایگانی آخربازی شش مهره ای ثبت و ضبط شده است. از این وضعیتها 70.08% آن برای سفید برنده است.
2- وضعیت بالا تنها یکی از این وضعیتها را شامل می شود که نیاز به انجام 262 حرکت تا رسیدن به وضعیت مات دارد. سایر هزاران میلیارد وضعیت دیگر راه برد کوتاهتری دارد.
3- تنها کمتر از پنج شاخه وجود دارد که شامل قانون تساوی آخرین 50 حرکت می شود.
4- اگر شاه به جای این وضعیت در خانه a1 قرار داشت در آنصورت 141 حرکت تا مات فاصله داشت که این 121 حرکت کمتر از وضعیت فعلی است. اگر شاه در خانه a2 . b2 . c1 بود در آنصورت وضعیت به تساوی ختم می شد.
5- به طور حتم هیچ کس نخواهد توانست این وضعیت را به درستی تحلیل کند و برای پیدا کردن راه حل آن نیاز به رایانه دارد. اگر حرکات را به نمایش بگذارید متوجه خواهید شد که در دهها حرکت هیچ پیشرفتی را برای سفید نمی توان متصور بود. در برخی موارد به نظر می رسد که اسبهای سیاه محدود شده اند و تنها در حدود 30 تا 40 حرکت بعد این طرح به هدف می رسد.
6- از چهارده حرکت اولیه سفید 11 حرکت اجباری می باشد و این بدان معنی است که سفید باید 11 حرکت از 14 حرکت اولیه را تک حرکات برنده بازی کند در غیر اینصورت بازی مساوی می شود. از حرکات 125 تا 134 سفید باید 10 تک حرکت برنده را بازی کند. در صورت انحراف از شاخه برنده ، وضعیت محکوم به تساوی خواهد شد.
در راه حل وضعیت ذکر شده که 262 حرکت باید سفید انجام دهد تا به مات منجر شود تنها حرکت اول برنده 1.Ke6!!است.
"هلموت کوناری" در مورد این وضعیت می نویسد:
"تنها کایسا الهه شطرنج می داند که در این وضعیت که هیچ تهدید یا تماس مستقیمی وجود ندارد چرا باید این تک حرکت برنده انجام شود."
بهترین پاسخ سیاه باید 1...N6b4!باشد.در صورت هرگونه حرکت دیگر بازی به راه حل ماتی کوتاهتری در حدود 143 حرکت ختم می شود.
1...Kc1 = mate in 119, 1...N6d4 = mate in 117 or 1...Na5 = mate in 106.
در تحلیل و تجزیه انجام شده دو علامت تحسین (!!) برای حرکات سفید یعنی اینکه این تنها حرکت برنده قابل بازی است و سایر حرکات به تساوی منجر می شود. حرکات سفید با یک علامت تحسین (!) نشانگر این است که این حرکت به کوتاهرین مات منجر می شود و سایر حرکات در به نتیجه رسیدن بازی تاخیر ایجاد می کند. حرکات سیاه با یک علامت تحسین (!) بدین معنی است که انجام این حرکت مات را تا آنجا که ممکن است به تأخیر می اندازد.
هشت حرکت اول راه حل این وضعیت چنین است:
1.Ke6!! N6b4! 2.Ke5!! Nd3+! 3.Ke4!! Nf2+! 4.Kf3!! Nd3! 5.Ke2! Ncb4! 6.Ke3!! Kb2! 7.Kd4!! Nf4! 8.Kc4! Nbd5!
سوالی از روی نا امیدی می تواند این باشد که حرکت برنده بعدی سفید چه می تواند باشد؟ پاسخ این است که تنها یک حرکت برنده وجود دارد و هر حرکت دیگر تساوی را برای سیاه تضمین می کند. حال می توانید برای تجزیه بررسی این وضعیت دست به کار شوید بدین منظور پنج حرکت کاندید بنویسید و با بررسی وضعیت حرکت صحیح را حدس بزنید. با اینکار قدرت تجزیه و تحلیل و حتی حدس صحیح خود را ارزیابی کنید.
برای نمایش این وضعیت می توانید به اینجا مراجعه کنید. هینطور می توانید فایل این وضعیت همراه با راه حل آنرا از اینجا دریافت نمایید.
Longest six-piece endgame - R+N vs N+N
26.01.2002
[Helmut Conrady, Shredder 6]
1. Ke6 N6b4 2. Ke5 Nd3+ 3. Ke4 Nf2+ 4. Kf3 Nd3 5. Ke2 Ncb4 6. Ke3 Kb2 7. Kd4 Nf4 8. Kc4 Nbd5 9. Rh7 Ne3+ 10. Kd4 Nc2+ 11. Ke4 Ne6 12. Ke5 Ng5 13. Rh5 Ne1 14. Kf5 Ngf3 15. Kf4 Nd2 16. Ke3 Nb3 17. Rh1 Nc2+ 18. Kd3 Nc1+ 19. Ke4 Nb3 20. Rh3 Nc5+ 21. Ke5 Ne1 22. Nf6 Ned3+ 23. Kd6 Nb7+ 24. Kc7 Nbc5 25. Kc6 Kc2 26.Rh2+ Kb3 27. Kd5 Kb4 28. Rh4+ Kb5 29. Kd4 Nf4 30. Ne8 Nb3+ 31. Ke4 Ng6 32. Rh7Nc5+ 33. Kd4 Nf4 34. Nd6+ Kc6 35. Rh6 Nb3+ 36. Ke4 Ne6 37. Ke5 Ned4 38. Rh3 Nc5 39. Nc8 Nc2 40. Rc3 Nb4 41. Kd4 Nba6 42. Rc2 Kd7 43. Nb6+ Kd6 44. Nc4+ Kc6 45. Ne3 Kd6 46. Nf5+ Ke6 47. Ng7+ Kf7 48. Nh5 Ne6+ 49. Ke5 Nb4 50. Re2 Nd3+ 51. Ke4 Nb4 52. Rb2 Kg6 53. Ng3 Ng5+ 54. Kd4 Ne6+ 55. Kc4 Na6 56. Rf2 Ng5 57. Rf1 Nc7 58. Ne2 Nf7 59. Nf4+ Kg5 60. Kd4 Nb5+ 61. Kc5 Nbd6 62. Ne6+ Kg6 63. Nf8+ Kg5 64. Kd5 Nf5 65. Ra1 Ng3 66. Ra7 Nh6 67. Rg7+ Kf4 68. Ne6+ Kf3 69. Rb7 Nh5 70. Rb4 Nf6+ 71. Kd4 Nh5 72. Kd3 Ng4 73. Ng5+ Kg3 74. Ne4+ Kh4 75. Ra4 Nf4+ 76. Kd4 Ne6+ 77. Kd5 Nf4+ 78. Kd6 Nh3 79. Ra8 Ngf2 80. Nc5 Kg5 81. Ke5 Ng4+ 82. Kd4 Nf4 83. Ne4+ Kg6 84. Ra6+ Kf5 85. Ra5+ Ke6 86. Nc5+ Ke7 87. Ra7+ Kf6 88. Ke4 Kg5 89. Ra5 Nh5 90. Ne6+ Kg6 91. Rb5 Kf7 92. Nc5 Ke7 93. Rb2 Kd6 94. Nb7+ Ke7 95. Ra2 Ng7 96. Re2 Kd7 97. Rg2 Ne8 98. Kf4 Ngf6 99. Ke5 Ke7 100. Re2 Kd7 101. Na5 Ng4+ 102. Kf5 Nh6+ 103. Kg6 Ng8 104. Nc4 Nc7 105. Kf7 Nh6+ 106. Kf6 Ng8+ 107. Ke5 Ne7 108. Rd2+ Kc6 109. Rc2 Ng6+ 110. Kf6 Nf4 111. Ne5+ Kb5 112. Nd7 Na6 113. Ke5 Nd5 114. Rc1 Ne7 115. Rb1+ Kc4 116. Nb6+ Kc5 117. Ke6 Nc6 118. Na4+ Kd4 119. Rd1+ Ke3 120. Kd5 Ne7+ 121. Kd6 Nf5+ 122. Ke5 Ne7 123. Rg1 Kd3 124. Rc1 Ng6+ 125. Kd6 Nf4 126. Nb2+ Kd2 127. Rc4 Ng2 128. Rg4 Ne1 129. Kd5 Nc7+ 130. Kc6 Ne8 131. Nc4+ Kc3 132. Ne5 Nf6 133. Rf4 Nh5 134. Rh4 Nf6 135. Kd6 Ng2 136. Ra4 Ne3 137. Kc5 Kd2 138. Rf4 Ned5 139. Rf3 Ke2 140. Ra3 Nf4 141. Ra6 Ne4+ 142. Kd4 Nd2 143. Ra2 Ke1 144. Rc2 Kd1 145. Rb2 Ke1 146. Ke3 Nd5+ 147. Kd3 Nf4+ 148. Kc2 Nd5 149. Rb5 Nf4 150. Rb4 Nh3 151. Kc3 Nf2 152. Kd4 Ke2 153. Rb2 Nfe4 154. Ra2 Nd6 155. Rc2 Nb5+ 156. Kc5 Nc3 157. Nc4 Nce4+ 158. Kd4 Kd1 159. Ne3+ Ke2 160. Rb2 Nd6 161. Nd5 N6e4 162. Ra2 Kf3 163. Ra3+ Kg4 164. Kd3 Kf5 165. Ra8 Ke5 166. Ne3 Kd6 167. Nc2 Kc6 168. Nd4+ Kd5 169. Rd8+ Ke5 170. Nc6+ Ke6 171. Ke3 Kf5 172. Nd4+ Ke5 173. Kd3 Kf6 174. Rd5 Kf7 175. Ke3 Nf6 176. Rc5 Nde4 177. Rc6 Kg6 178. Kf3 Kg5 179. Rc1 Kg6 180. Kf4 Nd6 181. Rc6 Nde8 182. Rb6 Kf7 183. Rb7+ Kg6 184. Ne6 Nh5+ 185. Ke5 Nef6 186. Rb4 Kf7 187. Ng5+ Kg6 188. Nh3 Ng7 189. Rb6 Ngh5 190. Ra6 Kf7 191. Ng5+ Kg7 192. Kf5 Ng3+ 193. Ke6 Ngh5 194. Ra5 Kg6 195. Nf3 Nf4+ 196. Kd6 Nh7 197. Ke5 Nh5 198. Rb5 N7f6 199. Kd6 Nf4 200. Rg5+ Kf7 201. Rf5 N4h5 202. Ne5+ Ke8 203. Rf1 Ne4+ 204. Kd5 Nc3+ 205. Ke6 Ng7+ 206. Kd6 Ne4+ 207. Kd5 Nc3+ 208. Kd4 Ne2+ 209. Kc5 Nf4 210. Kc6 Nfe6 211. Kd5 Ng5 212. Rg1 N5e6 213. Ra1 Nd8 214. Ra7 Nf5 215. Ng6 Nf7 216. Rc7 Ng5 217. Ke5 Nh6 218. Re7+ Kd8 219. Rg7 Ke8 220. Nh4 Kf8 221. Ra7 Ngf7+ 222. Ke6 Nd8+ 223. Kd7 Ndf7 224. Ra6 Ne5+ 225. Ke6 Nef7 226. Ra8+ Kg7 227. Ra7 Kf8 228. Ng6+ Kg8 229. Rc7 Nd8+ 230. Kf6 Ng4+ 231. Ke7 Nf7 232. Rc3 Kg7 233. Nh4 Nfe5 234. Ke6 Nf7 235. Rg3 Nfh6 236. Rg1 Kg8 237. Ra1 Kf8 238. Ra7 Kg8 239. Rd7 Kf8 240. Ng6+ Kg8 241. Nf4 Nh2 242. Rb7 Nf3 243. Kf6 Ng4+ 244. Kf5 Nf2 245. Ne6 Nh4+ 246. Kg5 Nf3+ 247. Kf4 Ne1 248. Ra7 Nfd3+ 249. Kf5 Nf3 250. Rg7+ Kh8 251. Rg3 Nfe5 252. Nc7 Kh7 253. Ne8 Nf2 254. Kxe5 Kh6 255. Rf3 Kh5 256. Rxf2 Kg4 257. Nf6+ Kg3 258. Ne4+ Kg4 259. Kf6 Kh4 260. Kf5 Kh3 261. Ra2 Kh4 262. Rh2# 1-0
برگرفته از: پایگاه شطرنج
ترجمه و تنظیم: غلامرضا خواجویی نژاد
