آچمزی
آچمزی
آچمزی یکی از مهمترین تمهای تاکتیکی است که در بازیهای عملی بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. در این تم تاکتیکی مهره‌ای مورد حمله قرار میگیرد که مهره با ارزشتر یا خانه مهمی را پوشش می‌دهد و در صورت حرکت دادن این مهره ، مهره یا خانه زیرین مورد حمله قرار میگیرد. بدیهی است که اگر مهره پوشش داده شده شاه باشد مهره پوشش دهنده قادر به حرکت نیست و اصطلاحاً در این حالت می‌گوییم: مهره پوشش دهنده آچمز کامل است.
معمولاً آچمزی به عنوان یک تم تاکتیکی مطرح است اما در بسیاری از وضعیتها یک آچمزی، استراتژی کل بازی را تعیین می‌کند.
آچمزی بر اساس مهره یا خانه پوشش داده شده و مهره پوشش دهنده به سه نوع الف: آچمزی کامل ب : شبه آچمزی ج: نیمه آچمزی تقسیم می‌شود.
البته ما قصد نداریم این سه نوع از آچمزی را بصورت مجزا از هم بررسی کنیم. زیرا طرحهای کلی در آچمزی کامل و شبه آچمزی تقریباً به یک صورت است و امکان تبدیل نیمه آچمزی به آچمزی کامل و شبه آچمزی بسیار زیاد است. اکنون برای درک بهتر از چند نمونه ساده شروع می کنیم.
نمونه اول
سفید: پاول مورفی
سیاه: پاول روس
سیمولتنه 1858
Morphy,P – Ross,P
Simultane 1858
چون معمولاً مهره آچمز شده قادر به حرکت نیست ؛ مهره ضعیفی محسوب می شود بنابراین با فشار آوردن به آن می‌توانیم از ضعف آن استفاده کنیم. در اینجا اسب b8 آچمز شده است و در صورت حرکت کردن رخ a8 از دست می رود بنابراین:
1. Bf4!
و گرفتن اسب b8 در حرکت بعد.
نمونه دوم
همانگونه که ملاحظه می کنید اسب f6 توسط فیل سفید آچمز شده است و در صورت حرکت وزیر سیاه از دست می رود. بنابراین:
1. Ne4!
سفید یک سوار پیش می افتد.
نمونه سوم
در این نمونه فیل f6 یک مهره نیمه آچمز است و فقط در خط آچمزی قادر به حرکت است. ببینید که سفید چگونه با قربانی دادن تفاوت و تبدیل مهره نیمه آچمز به آچمز کامل یک سوار پیش می‌افتد.
1. Rxf6!
در صورت:
1.g5?, Bxc3
1…, Rxf6 2. g5
و سفید یک سوار پیش می افتد.
بازی زیر یک نمونه خوب برای آموزش قدرت آچمزی در بازی است.
سفید: لیوبلینسکی
سیاه: لیلیانتال
قهرمانی مسکو 1945
Liublinsky,V - Lilienthal,A
Moscow-ch 1945
[C48]
1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Nc3 Nf6 4.Bb5 Nd4 5.Ba4 Bc5 6.0–0 0–0 7.Nxe5?!
بهتر بود در اینجا سفید حرکت d3 را انجام می داد. گرفتن پیاده در حرکت ششم (به جای حرکت قلعه) با توجه به عقب نشینی اسب به خانه d3 امکان پذیر بود اما بعد از حرکت قلعه این امکان به دلیل ادامه زیر میسر نیست.
7...d6 8.Nf3
عقب نشینی اسب به خانه d3 امکان پذیر نیست.
8.Nd3 Bg4 9.Qe1
9...Nf3+! 10.gxf3 Bxf3 11.Nxc5 Ng4–+
8...Bg4
یک آچمزی آزار دهنده!
9.d3
9...Nd7!
حرکتی قوی با ایده فشار بر مهره آچمز شده f3.
استاد بزرگ آرمان پاشیکیان در جریان مسابقات ایروفلوت سال 2004 در برابر حریف خود حرکت Qc8! با ایده انتقال سریع وزیر به خانه h3 را انجام داد و در چند حرکت به پیروزی رسید:
9...Qc8! 10.Bf4 Bxf3 11.gxf3 Qh3 12.Bg3 h5 13.Ne2 Nxf3+ 14.Kh1 Nxh2 0–1
Xu Yuhua-Pashikian,A-Moscow 2004
10.Bxd7 Qxd7
اکنون تهدید …Bxf3 و سپس …Qh3 کشنده است.
11.Be3
اجباری...
11...Nxf3+ 12.gxf3
12...Bh5!
با ایده حفظ آچمزی بر مهره f3 . اکنون سیاه تهدید …Qh3 را دارد.
11.Kg2
13...f5!
رخ نیز وارد کارزار می شود! پس از حرکت …Nd7! استاد بزرگ لیلیانتال امکان این حرکت را همیشه مدنظر داشت. برتری سیاه محسوس است.
14.e5 f4 15.Bxc5 dxc5 16.Qe2 Rae8 17.Rae1 Re6 18.h3 Bg6 19.Kh2 Bf5 20.Rg1 Bxh3–+
سیاه برنده است.
منبع:مدرسه شطرنج تهران
